Canal Escape
From Wikipedia, the free encyclopedia
El canal Escape[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas, ye una de les canales canales de la Patagonia principales de la Patagonia chilena. Ye la continuación escontra'l sur del pasu del Indiu.
| Canal Escape | |
|---|---|
| Situación | |
| País |  Chile |
| Rexón | Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena |
| Tipu | canal marítima |
| Coordenaes | 49°35′59″S 74°26′34″W |
  Canal Escape Canal Escape (Chile) | |
| Datos | |
 | |
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Empieza a la corte de la islla Foot en coordenaes 49°23′30″S 74°24′00″W y termina al oriente de los castros Dutton en coordenaes 49°42′00″S 74°21′00″W onde toma'l nome de canal Wide.
Dixebra la islla Wellington de la mariña occidental de les islles Saumarez y Angle. Cuerre en direición xeneral sur por una distancia de 12 nmi. Na metá del so percorríu atopa la pequeña islla Angle que lo estrema en dos pasos, el pasu occidental llámase pasu del Abismu y l'oriental pasu Piloto Pardo.
Ye fondu y llibre de peligros, sacante pol so Corn señalizáu por una boya. Los marinos que navegaron les canales de la Patagonia tán d'alcuerdu n'afirmar que la navegación d'esta canal xunta cola angostura Inglesa son los dos tramos más bellos de les canales australes.[2]
Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.
Les costes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.
Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y carreros de la rexón.[3]
Nel pasáu produció un fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de tres plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica que se mueven escontra l'este, y la Suramericana que se mueve escontra l'oeste. Esta situación causó un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana baxando los suelos al so nivel actual, lo que puede comprobase pola fragmentación del territoriu y la penetración del mar nos llugares fundíos, surdiendo gran cantidá d'islles.
Data de la dómina terciaria; y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.
Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3]
La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu
Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.
Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.
El vientu dominante en tola zona según el mes ye: xineru del NO – febreru del O – marzu y abril del O – mayu ronda al S – xunu camuda al SO – xunetu y agostu ente l'O al SO – setiembre del E y del N – ochobre del O – payares del O al NO y n'avientu del ONO.[4]
Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel. Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[5]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corpuspinos y choros[6]
Producción minera
Namái s'atoparon minerales de piedra caliar na islla Guarello el que ye estrayíu y embarcáu pola Compañía d'Aceru del Pacíficu y de mármol na islla Diego de Almagro.[6]
Producción ganadera
El senu Última Esperanza pola bona calidá de les sos camperes ye la única parte d'esta rexón onde se desenvolvió con escelente resultáu la crianza de ganáu corderuno, lo qu'anició industries de carnes frigorizadas, graserías y esportación de llanes.[6]
A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[7]
Allugada al SSO de la islla Foot. Tien 13 nmi de llongura en direición NNO-SSE por 6 nmi a 90°. Na so mariña oeste na parte sur atopa la islla Angle que da orixe a dos pasos dientro de la canal Escape, los pasos Piloto Pardo y del Abismu.
Pel so llau NE cuerre la canal Grappler que la dixebra del puexu Exmouth, pel llau sureste la canal Icy dixebrar del continente y pel so llau O la canal Escape y los pasos del Abismu y Piloto Pardo dixebrar de la islla Wellington.[8]
Islla Angle
Asitiada dientro de la canal Escape ente la mariña oeste de la islla Saumarez y la mariña este de la islla Wellington. Tien una llongura de xxx nmi en direición N-S por xxx nmi a 90°. Forma dos pasos dientro de la canal Escape, unu ente ella y la islla Saumarez llamáu pasu Piloto Pardo y l'otros ente ella y la islla Wellington llamáu pasu del Abismu.[8]
Paso Piloto Pardo
Cuerre ente'l llau este de la islla Angle y el llau oeste de la islla Saumarez. Ye'l nome que toma la canal Escape nesti sector. La so llongura ye de 5½ nmi y el so anchu ye de 4 cables. Ye fondu y navegable ensin problemes a media canal. La ribera de la islla Angle ye alta y serrapatosa, la de la islla Saumarez ye más baxa. Al tomalo pol so accesu sur ve una mancha blanca bien notable na mariña de la islla Angle.[9]
Castros Dutton
Tán allugaos cerca de la mariña este de la islla Wellington. Una milla al oriente atopa'l puntu onde s'atopen la canal Escape, col pasu del Abismu y la canal Ycy. Escontra'l sur empieza la canal Wide.[9]
Islla Wellington
Ye la más grandes del archipiélagu Wellington y la tercera en porte de Chile. Estender ente la canal Adalberto pel norte y la canal Trinidad pel sur.
Ye montascosa y alta, especialmente nel so sector sur. Na mariña este hai una serie de fondeaderos. Na mesma mariña este atópase puertu Edén onde habiten los postreros representantes del pueblu kawésqar.[10]
So Corn
Atópase cerca de la ribera oeste de la canal Escape, al llau oeste de la ruta de navegación encamentáu, frente a la punta Barcley de la mariña opuesta. Sobre él se sondan 5,2 metros. Ta señalizáu por una boya de fibra de vidriu, cilíndrica de babor con pantalla reflectora de radar.[11]
Pasu del Abismu
Denominar pasu del Abismu a la parte de la canal Escape entendida ente la islla Wellington y la banda occidental de la islla Angle.
El pasu tien unes 5 milles de llargu. Ye angostu pero fondu y claro de peligros. D'alcuerdu a les instrucciones del Carreru namái tien de salease de N a S y nunca de nueche anque haya bona visibilidá.
Los marinos que navegaron les canales de la Patagonia tán d'alcuerdu n'afirmar que la navegación d'esta canal xunta cola angostura Inglesa son los dos tramos más bellos de les canales australes.[12]
- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
- 1.- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten. 2.- La descripción de les costes ta fecha de norte a sur.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
