El taxiquistanín[1] o taxiku (autoglotónimu [tɔːdʒɪˈkiː]) ye una llingua iranina de la mesma rama que'l persa cola que tienen un grau altu de comprensión mutua. La llingua taxika fálenla más de cuatro millones de persones y ye l'idioma oficial de Taxiquistán, magar que tamién se fala n'otros países.
 тоҷикӣ / todžikī' | |
|---|---|
| Faláu en |  Taxiquistán China Kazakstán Afganistán Kirguistán Turkmenistán Uzbequistán |
| Falantes | 4 380 000 (2011) |
| Familia | Indoeuropéu Indo-iraniu |
| Alfabetu | Alfabeto llatín y cirílicu |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Taxiquistán |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | tg |
| ISO 639-2 | tgk |
| ISO 639-3 | tgk |
 Estensión del taxiquistanín | |
Enantes de 1928, usábase una versión d'escritura árabe/persa pero dempués adoptóse l'alfabetu llatín, ente 1928 y 1940, pa pasar darréu a una versión del alfabetu cirílicu. En 1994, el gobiernu taxiquistanín tentó de volver introducir l'alfabetu llatín como sistema d'escritura.
Fonoloxía
Vocales
La tabla embaxo amuesa les vocales en taxiquistanín lliterariu estándar. Los dialeutos tienen más vocales.
Gramática
L'orde de les pallabres nel persa taxiquistanín ye suxetu-oxetu-verbu. La gramática del persa taxiquistanín ye cuasi idéntica a la gramática del persa clásicu (y a la gramática d'otres variedaes modernes como'l persa d'Irán), magar qu'hai diferencies importantes.[8]
Sustantivos
Los sustantivos nun tienen marcador pal xéneru gramatical, magar que sí pal númberu. El xéneru estremase davezu de manera léxica, como n'inglés. Por casu: мурғ (murj) 'pita' y хурус (hurus) 'gallu'. Tamién s'usen los modificadores 'нар' (nar) pal masculín y 'мода' (moda) pal femenín, tanto enantes como dempués del sustantivu: хари нар (xari nar) 'pollín' y хари мода (xari moda) 'burra'.
Vocabulariu
| Taxiquistanín | моҳ (mōh) | нав (naw) | модар (mōdar) | хоҳар (xͮōhar) | шаб (šab) | бинӣ (bīnī) | се (se) | сиёҳ (siyōh) | сурх (surx) | зард (zard) | сабз (sabz) | гург (gurg) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Otres Llingües iraníes | ||||||||||||
| Persa | ماه māh | نو now | مادر mādar | خواهر xāhar | شب šab | بينى bīnī | سه se | سياه siyāh | سرخ/قرمز qermez/sorx | زرد zard | سبز sabz | گرگ gorg |
| Pastún | myāsht | nəwai | mōr | khōr | shpa | pōza | dre | tōr | sur | zyarr | shin, zarghun | lewə |
| Otres Llingües indoeuropees | ||||||||||||
| Español | mes | nuevu | madre | hermana | nueche | ñariz | trés | negru | colloráu | mariellu | verde | llobu |
| Armeniu | ամիս amis | նոր nor | մայր mayr | քույր quyr | գիշեր gisher | քիթ qit | երեք ereq | սեվ sev | կարմիր karmir | դեղին deghin | կանաչ kanach | գայլ gayl |
| Llatín | mēnsis | novus | māter | sōror | nox | nasus | trēs | āter, niger | ruber | flāvus, gilvus | viridis | lupus |
| Griegu | μήνας mines | νέος neos | μητέρα mitera | αδελφή adhelfi | νύχτα nihta | μύτη miti | τρία tria | μαύρος mavros | κόκκινος kokkinos | κίτρινος kitrinos | πράσινος prasinos | λύκος likos |
| Rusu | месяц mesyats | новый noviy | мать mat' | сестра sestra | ночь noch | нос nos | три tri | чёрный chorniy | красный, рыжий krasniy, ryzhiy | жёлтый zholtiy | зелёный zelyoniy | волк volk |
| Lituanu | mėnuo | naujas | motina | sesuo | naktis | nosis | trys | juodas | raudonas | geltonas | žalies | vilkas |
| Hindi | महीना mahīnā | नया nayā | माँ māṃ | बहन bahan | रात rāt | नाक nāk | तीन tīn | काला kālā | लाल lāl | पीला pīlā | हरा harā | भेड़िया bheṛiyā |
Ver tamién
- Alfabetu taxiquistanín
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
