Cartes

Cartes ye un conceyu español asitiáu na comunidá autónoma de Cantabria. Les sos llendes son: al norte con Reocín, al oeste con Mazcuerras, al sur con Los Corrales de Buelna y al este con Torrelavega.

Cartes
Alministración
País	España
Autonomía	Cantabria
Partíu xudicial	Torrelavega
Tipu d'entidá	conceyu de Cantabria
Alcalde de Cartes (es)	Bernardo Berrio Palencia
Nome oficial	Cartes (es)[1]
Códigu postal	39311
Xeografía
Coordenaes	43°19′32″N 4°04′05″W
Cartes Cartes (España)
Superficie	19.02 km²
Altitú	40 m
Llenda con	Reocín, Torrelavega, San Felices de Buelna, Mazcuerras y Los Corrales de Buelna
Demografía
Población	5863 hab. (2024) - 2884 homes (2019) - 2863 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.99% de Cantabria
Densidá	308,25 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
aytocartes.org

Cai principal, declarada nel rexistru de Bienes d'Interés Cultural del patrimoniu español col códigu RI-53-0000332.

El conceyu de Cartes asítiase na exa del ríu Besaya, xusto na zona d'influencia de dos de los focos industriales más importantes de la comunidá: Torrelavega y Los Corrales de Buelna. Debíu, principalmente, a esti fechu, ye unu de los más dinámicos de Cantabria, demográficamente falando, yá que alluga a una población en crecedera continua y qu'amás se caracteriza pola so mocedá.^[2]

Llocalidaes

Les sos 2017 habitantes (2017)^[3] distribúyense en:

• La Barquera, 24 hab.,
• Bedicó, 48 hab.,
• Cartes (capital), 1 299 hab.,
• Corral, 74 hab.
• Mercadal, 56 hab.,
• Mijarojos, 271 hab.,
• Riocorvo, 160 hab.,
• San Miguel, 99 hab.,
• Santiago de Cartes, 3 442 hab.,
• Sierra Elsa, 69 hab.,
• Yermo, 66 hab.

Nucleu de población

La villa de Cartes ye la capital del conceyu. Ta allugada a 40 metros sobre'l nivel del mar na marxe izquierda del ríu Besaya, y próxima al ponte de piedra pol que'l Camín Real travesaba'l ríu. Ye una ponte del sieglu XVIII, con cuatro güeyos de mediu puntu, con contrafuertes. Nel añu 2004 cuntaba con una población de 895 habitantes (INE). De los molinos que tradicionalmente había nesti puntu del ríu, caltiénse'l de La Aceña, magar con numberosos tresformamientos. El caserío foi creciendo a lo llargo del Camín Real, adosándose unes cases a otres en forma de filera. Al traviés de camín Real producíase'l comerciu dende Castiella escontra'l puertu de Santander. El Camín Real foi reformáu en 1789 pol Direutor del Camín Real Hilario Alonso de Jorganes. Pérez Galdós ambientó nesta villa la so novela Marianela (1878). La villa de Cartes foi declarada bien d'interés cultural, na modalidá de Conxuntu Históricu, el 29 de marzu de 1985, por caltener el cascu urbanu toa una serie d'edificaciones de los sieglos XV, XVII y XVIII que, a pesar de pertenecer a distintes dómines, caltienen un estilu homoxéneu coles sos fachaes de mampostería. Destaquen los torrexones góticos, de planta rectangular, travesaos pela parte inferior por dos grandes arcos ojivales; daten del sieglu XV.

Historia

Vista esterior del Torrexón de Cartes.

Conceyu de Cartes.

Fachada de la Ilesia de Santa María de Desiertu.

Históricamente la villa de Cartes foi cabeza alministrativa del condáu de Castañeda perteneciente a los marqueses d'Aguilar de Campoo, quien ostentaben tamién la titularidá señorial de Cartes.

Patrimoniu

Trés son los bienes d'interés cultural d'esti conceyu:

• Ilesia de Santa María, en Desiertu, monumentu, una de les ilesies romániques de mayor calidá de la cuenca del Besaya, protexida dende'l 4 de xunetu de 1930. Nesta ilesia pueden reparase sol bistechu de la so fachada principal distintes figures erótiques realizaes en piedra polos artesanos que trabayaron na so construcción.
• Riocorvo, conxuntu históricu dende 1981.
• La Villa de Cartes, conxuntu históricu dende 1985. Destaca'l llamáu Torrexón de Cartes, que ye una casona fortificada trevesada pela cai principal.

Amás, dellos inxenios hidráulicos, en concretu ocho molinos fueron incluyíos nel añu 2003 nel Inventariu Xeneral del Patrimoniu Cultural de Cantabria:

• Molín de La Fonte, barriu del Riberu de Santiago de Cartes.
• Molín de Borio, barriu de La Venta de Santiago de Cartes.
• Molín de La Aceña, Cartes.
• Molinos de Riocorvo.
• Molín de Belmonte, Desiertu.
• Molín de Parayas, Desiertu.
• Molín de Les Bárcenas, Cohicillos.
• Molín del Saltu (Fariñera La Emiliana), Riocorvo.

Economía

El conceyu basa la so riqueza nel sector servicios, siguíu bien de cerca pola industria creada pelos conceyos cercanos, onde s'emplega una bona parte de los vecinos. La influencia del conceyu de Torrelavega y el so consecuente desenvolvimientu industrial foi tamién clave pa Cartes. Amás, l'impulsu que l'Autovía del Pandu ta exerciendo na zona ta dexándose notar, non solo nes comunicaciones sinón tamién na economía.

Fiestes

• 5 de xineru, Cabalgata de Reis (Mercadal).
• Nel mes de mayu, L'Ascensión (Cartes).
• 25 de xunetu, Santiago (Santiago de Cartes).
• 27 de xunetu, San Pantaleón en Corral de Cohicillos (Cartes).
• 10 d'agostu, San Llorienzo, esta fiesta celebrar en Mercadal y Sierra Elsa.
• 16 d'agostu, San Roque, foi declarada Fiesta d'Interés Local y celébrase en Cartes.
• 7 de setiembre, Santa María (Desiertu).
• 15 de setiembre, xubida n'Abarques a la pradería de San Cipriano (Cohicillos), con salida nos torrexones medievales de la Villa de Cartes.
• 16 de setiembre, romería de San Cipriano. Declarada Fiesta d'Interés Turísticu Rexonal y realizada na festividá homónima. Dende la Ilesia de La Inmaculada (Cohicillos) sale'l santu en procesión escontra la pradería onde se fai dempués la romería. Ye esta una típica romería montañesa onde permanecen imborrables les tradiciones festives de la contorna.
• En seronda celébrase la fiesta de la Magosta. Ye tradicional nes llocalidaes de Mijarojos y en Mercadal. Nella da la bienvenida a la seronda col tradicional rustíu de castañes.
• 8 d'avientu, celébrase La Inmaculada en San Miguel de Cohicillos.

Personaxes pernomaos

• Fray Pedro Bustamante, relixosu (Riocorvo, 1666 – † Tunkín, 1728).
• José Cueto Díez de la Maza, relixosu (Riocorvo, 1839 – † Les Palmes, 1908).
• José Escalante González, historiador (Riocorvo, 1843 – † Santander, 1911).
• García de Bustamante noble y políticu (sieglos XVII - † XVIII).
• Julio Iglesias Santamaría, futbolista (Cartes, 1944).
• Pedro Saiz Bustamante, tirador (Cartes, 1955).
• Antonio Tomás González, futbolista (Cartes, 1985).

Alministración

Agustín Molleda (PSOE) ye l'actual alcalde del conceyu, en ganando les eleiciones municipales de 2015. Estes tables amuesen los resultaos de les eleiciones municipales celebraes nel añu 2003 , 2007 , 2011 y 2015.

Eleiciones municipales, 25 de mayu de 2003 Partíu Votos % Conceyales PSOE 1003 41,39 % 5 PP 622 25,67 % 3 PRC 449 18,53 % 2 UCN 185 7,64 % 1 Alcalde electu: Saturnino Castanedo Saiz (PSC-PSOE).

Eleiciones municipales, 27 de mayu de 2007 Partíu Votos % Conceyales PSOE 1119 40,59 % 5 PRC 725 26,30 % 3 PP 612 22,20 % 2 IX 241 8,74 % 1 Alcalde electu: Saturnino Castanedo Saiz (PSC-PSOE).

Eleiciones municipales, 22 de mayu de 2011 Partíu Votos % Conceyales PP 785 25,41 % 4 PSOE 773 25,02 % 3 PRC 648 20,98 % 3 IX 387 12,53 % 2 LU 354 11,46 % 1 Alcalde electu: Bernardo Berrio (PP). Eleiciones municipales, 24 de mayu de 2015 Partíu Votos % Conceyales PSOE 1054 34,14 % 5 PP 649 21,02 % 3 PRC 510 16,52 % 2 CARTES PUEDE 384 12,44 % 2 LA UNION 240 7,77 % 1 Alcalde electu: Agustín Molleda (PSC-PSOE).

Demografía

Gráfica d'evolución demográfica de Cartes ente 1988 y 2014

Gráfica d'evolución demográfica de Cartes ente 1900 y 2010

Fonte: INE