Conceyu baxo xurisdicción central

Los conceyos so xurisdicción central o control direutu ye'l nivel más altu nes ciudaes utilizáu en China, Corea (Sur y Norte), Taiwán y Vietnam, con condición igual a la de les provincies de tales países anque con distintes variaciones. Corea del Sur camudó'l títulu de Ciudaes Gobernaes Direutamente a Ciudaes Metropolitanes (Ciudá Especial pa Seúl) en 1991.

Xeográfica y culturalmente, munchos de los conceyos son enclaves nel centru de les provincies. Dalgunos atópense en posiciones estratéxiques ente les provincies.

China

• Beixín, Tianjin, Shanghai y Chongqing.

Corea del Norte

• Pyong Yang.

Corea del Sur

• Seúl, Busán, Daegu, Incheon, Gwangju, Daejeon y Ulsan.

Taiwán

• Taipéi, Kaohsiung, Taoyuan, Tainan, Taichung y Nuevu Taipéi.

Vietnam

• Ḥanói, Ciudá Ho Chi Minh, Da Nang y Hai Phong

China continental y Taiwán

Historia

Los primeros conceyos fueron les 11 ciudaes de Nankín, Shanghai, Beixín, Tianjin, Qingdao, Chongqing, Xian, Cantón, Hankou (agora parte de Wuhan), Shenyang y Harbin que se remonten al gobiernu de la República de China. Fueron creaos en 1927, pocu dempués de que fueren designaos como "ciudaes" mientres la década de 1920. Nominalmente Dalian yera un conceyu, anque taba so ocupación xaponesa. Estes ciudaes fueron llamaes conceyos especiales/ciudaes (chinu: 特別市, pinyin: tébíeshì), pero darréu renombraes conceyos de control Yuan (chinu tradicional: 院轄市, chinu simplificáu: 院辖市, pinyin: yùanxíashì) y finalmente conceyos so xurisdicción central (chinu tradicional: 直轄市, chinu simplificáu: 直辖市, pinyin: zhíxiáshì) pol Gobiernu Chinu.

Dempués del trunfu de la Revolución en 1949 Anshan, Benxi y Fushun xubieron a conceyu mientres Qingdao, Dalian y Harbin baxaron a conceyos provinciales.^[1] Hankou fundir a Wuhan. Polo tanto quedaben 12 conceyos nel territoriu continental, hasta que Dalian foi alzada en 1950. En payares de 1952, Nankín foi rebaxada a conceyu provincial.^[2] En xunetu de 1953, Harbin foi restauráu a la condición de conceyu, xunto a Changchun.^[3] Sacante Beixín y Tianjin, que taben baxu control central, tolos demás conceyos rexir poles Árees Alministrativa Mayores (大行政区 Pinyin: Dàxíngzhèngqū).

En xunu de 1954, 11 de los 14 conceyos rebaxar a conceyos provinciales, munchos d'ellos convirtiéronse nes capitales de les sos provincies, namái Beixín, Shanghai y Tianjin, quedáronse, hasta Chongqing foi restaurada en 1997 con una superficie muncho más amplia. Tianjin foi tamién, temporalmente revertida al status de control provincial alredor de los 60.

Dos conceyos de Taiwán creáronse dempués de que'l gobiernu de Chiang Kai-Chek tomó'l control tres la so derrota na Guerra Civil. Taipéi fíxose un conceyu de control yuan en 1967. Lo mesmo fíxose para Kaohsiung en 1979. La promoción de Taichung^[4] y Tainan^[5] de ciudá provincial a conceyu, foi propuesta y aprobada en 2009.^[6] Dende 1994 los conceyos de control yuan fueron oficialmente conceyos baxu control direutu pa sorrayar la so autonomía. Amás de desenvolvimientu políticu, económicu y cultural, la llei taiwanesa dicta qu'un conceyu tien de tener más de 1.250.000 habitantes.

Conceyos antiguos

Nome	Trad.	Simp.	Pinyin	N. postal	Rexón	Anexón actual
Nankín	南京	南京	Nánjīng	Nanking	Esti	Jiangsu
Qingdao	青島	青岛	Tsingtao	Esti	Shandong
Xi'an	西安	西安	Xī'ān	Sian	Noroeste	Shaanxi
Cantón	廣州	广州	Kwangchou (Canton)	Sur-Central	Guangdong
Hankou (Wuhan)	漢口	汉口	Hankow	Sur-Central	Hubei
Shenyang	瀋陽	沈阳	Shěnyáng	Shenyang (Mukden)	Nordeste	Liaoning
Harbin	哈爾濱	哈尔滨	Hāěrbīn	Harbin	Nordeste	Heilongjiang
Dalian	大連	大连	Dàlián	Dairen	Nordeste	Liaoning
Anshan	鞍山	鞍山	Ānshān	Anshan	Nordeste	Liaoning
Benxi	本溪	本溪	Běnxī)	Penhsi	Nordeste	Liaoning
Fushun	撫順	抚顺	Fǔshùn	Fushun	Nordeste	Liaoning

China continental

Plantía:Nivel alministrativu de China

Posición na xerarquía

Los conceyos son la clasifición cimera de les ciudaes chines. Anque delles ciudaes de nivel inferior puedan autondenominarse col nome de conceyu, sicasí, en Wikipedia referir a ellos, utilizando los términos convencionales siguientes:

Hai cuatro niveles de les ciudaes na República Popular China:

1. Conceyu #

Ciudá-prefeutura

1. Ciudá-distritu
2. Ciudá-condáu

Alministración

Nos conceyos chinos, el más altu funcionariu del gobiernu ye l'alcalde. L'alcalde ye tamién un delegáu na Asamblea Popular Nacional (el parllamentu)^[7] y Secretariu Axuntu del Comité Municipal del PCCh. Sicasí, la más alta autoridá alministrativa nel conceyu pertenez al Secretariu del Comité Municipal del PCCh o secretariu del Partíu.

Conceyos actuales de China

Mapa de conceyu so xurisdicción central de la República Popular de China

Tabla de conceyu so xurisdicción central de la República Popular de China

Nᵘmapa !align="left"|Nome !align="left"|Trad.	Simp.	Pinyin	Postal	Abr.	ISO[8]	Rexón	Población	Densidá (/km²)	Área (km²)	Divisiones
1	Beixín	北京	北京	Běijīng	Peking	京 jīng	CN-11	Norte	15,810,000	941	16,800	Llista
2	Tianjin	天津	天津	Tiānjīn	Tientsin	津 jīn	CN-12	Norte	11,519,000	980	11,305	Llista
3	Chongqing	重慶	重庆	Chóngqìng	Chungking	渝 yú	CN-50	Suroeste	31,442,300	382	82,300	Llista
4	Shanghai	上海	上海	Shànghǎi	Shanghai	沪 hù	CN-31	Esti	18,450,000	2,622	6,341	Llista

Taiwán (República de China)

Posición na xerarquía

Los conceyos son les ciudaes de mayor rangu en Taiwán. Anque delles ciudaes de nivel inferior n'ocasiones traduzan la so categoría como conceyos en Wikipedia empléguense los nomes convencionales:

En taiwán hai trés niveles de ciudaes entamaos según l'actual República de China:

1. Conceyu
2. Ciudá provincial
3. Ciudá de control distrital

Alministración

Nes municipalidaes taiwanesas, l'alcalde ye'l funcionariu de mayor rangu, ye escoyíu cada cuatro años polos votantes censaos nel conceyu, por ex. l'Alcalde de Taipéi.

Conceyos actuales en Taiwán

Conceyos controlaos direutamente de la República de China^[9]

Nome	Trad.	Simp.	Hanyu Pinyin	Abr.	Bandera	Emblema	Población	Densidá (/km²)	Área (km²)	Divisiones	Mapa
Taipéi	臺北	台北	Táiběi	北 běi			9.050.000	2.948,8	3.069	Llista
Kaohsiung	高雄	高雄	Gāoxióng			2.800.000	2.786,1	1.005	Llista

Corea del Norte

Posición na xerarquía

Les ciudaes gobernaes direutamente son les ciudaes de mayor rangu en Corea del Norte.

En taiwán hai trés niveles de ciudaes d'alcuerdu al gobiernu de Corea del Norte:

1. Ciudaes gobernaes direutamente
2. Ciudaes

Conceyos actuales de Corea del Norte

Ciudaes gobernaes direutamente y Rexones Adm. Especiales de la Rep. Popular Democrática de Corea

Romanización	Han'gŭl	Hanja	Añu de separación	Provincia de la que se dixebró
P'yŏngyang Chikhalsi |평양 직할시	平壤直轄市	1946	P'yŏngan del Norte

Conceyos antiguos de Corea del Norte

Romanización	Han'gŭl	Hanja	Años	Provincia que la absorbió
Ch'ŏngjin - (antes Chikhalsi)	청진시	淸津市	1960-1967, 1977-1985	Hamgyŏng del Norte
Hamhŭng - (antes Chikhalsi)	함흥시	咸興市	1960-1967	Hamgyŏng del Sur
Kaesŏng - (antes Chikhalsi)	개성시	開城市	1951-1955	Hwanghae del Norte
Namp'o - (antes Chikhalsi)	남포시	南浦市	1980-2004	P'yŏng'an del Sur
Rasŏn (Rajin-Sŏnbong) - (antes Chikhalsi)	라선 (라진-선봉시)	羅先市 (羅津-先鋒市)	1993-2004	Hamgyŏng del Norte

Nota: Corea del Norte usa una romanización variante de la McCune-Reischauer

Corea del Sur

Posición na xerarquía

Les ciudaes especiales y ciudaes metropolitanes, conceyos ambos, son la clasifición cimera de les ciudaes surcoreanas.

Esisten trés niveles de ciudaes en Corea del Sur:

1. Ciudá Especial
2. Ciudá Metropolitana
3. Ciudá

Alministración

Nes municipalidaes taiwanesas, l'alcalde ye'l funcionariu de mayor rangu, ye escoyíu cada cuatro años polos votantes censaos nel conceyu, por ex. l'Alcalde de Seúl.

Conceyos actuales de Corea del Sur

Ciudaes especiales y ciudaes metropolitanes de la República de Corea

Romanización	Hangul	Hanja	Añu de separación	Provincia de la que se dixebró
Seúl Teukbyeolsi	서울 특별시	1067	Yangju (depués Namgyeong)
Busan Gwangyeoksi	부산 광역시	釜山廣域市	1963	Gyeongsang del Sur
Daegu Gwangyeoksi	대구 광역시	大邱廣域市	1981	Gyeongsang del Norte
Incheon Gwangyeoksi	인천 광역시	仁川廣域市	1981	Gyeonggi
Gwangju Gwangyeoksi	광주 광역시	光州廣域市	1986	S. Jeolla
Daejeon Gwangyeoksi	대전 광역시	大田廣域市	1989	Chungcheong del Sur
Ulsan Gwangyeoksi	울산 광역시	蔚山廣域市	1997	Gyeongsang del Sur

Notes

• Seúl nun tien nome hanja pero en chinu suel escribise 首爾/首尔 pol so nome nuevu o Hanseong (漢城) pol so nome antiguu que data de la Dinastía Joseon.
• Seúl foi designada "Ciudá Llibre Especial" (Teukbyeol Jayusi; 특별 자유시; 特別自由市) dixebrada de la provincia de Gyeonggi en 1946 y "Ciudá Especial" en 1949.