Honestidá

Honestidá ^[1] (del llatín honestĭtas) o honradez ye la virtú, que podría definise en dicir verdá, ser decente, recatáu, razonable y xusto. Dende un puntu de vista filosóficu,la honestidá ye una cualidá humana que consiste n'actuar d'alcuerdu como se piensa y siéntese (coherencia). Referir a la cualidá cola cual desígnase a aquella persona que s'amuesa, tantu nel so obrar como na so manera de pensar, como xusta, recta y íntegra. Quien obra con honradez va carauterizar pola derechura d'ánimu, integridá cola cual procede en tou no qu'actúa, respetando por sobre toles coses les normes que se consideren como correutes y fayadices na comunidá na cual vive.

Honestidá
virtú y carauterística
ausencia (es)

Nel so sentíu más evidente, la honestidá puede entendese como'l simple respetu a la verdá en rellación col mundu esterior, los fechos y les persones; n'otros sentíos la honestidá tamién implica la rellación ente'l suxetu y los demás, y del suxetu consigo mesmu.

Honestidá y honradez, términos orixinariamente distintos, averáronse col ralu del tiempu y la influyencia del idioma inglés; talmente que tase produciendo una suerte de refundición de dambos p'aludir a la definición d'honradez, siendo ésta namái una de les acepciones del vocablu "honestidá".

La honestidá según Marcu Tuliu Cicerón

Escena del asesinatu de César (44 e.C. ) en la película de Mankievicz (1953) basada en la obra de Shakespeare (1599). Pasó a ser un tópicu la valoración moral alrodiu de la honestidá de los asesinos (liberatores), particularmente de Marco Xunu Brutu. Nel monólogu que Shakespeare pon en boca de Marcu Antoniu, y que Marlon Brando interpreta na película, ironízase sobre ello.^[2]

Pal filósofu romanu Marco Tuliu Cicerón la honestidá realizar pol cumplimientu de les obligaciones que s'atopen presentes en toles actividaes de la vida humana. La honestidá se contrapone a lo útil, al prestar y al dolor (en contra de los epicúreos) y representa el fin mesmu al que tien d'aspirar el ser humanu pa ser rectu.^[3]

Les obligaciones surden de los cuatro principios (virtúes cardinales) que, de forma xunida y mutuamente dependientes, conformen la honestidá:

1. Prudencia (y sabiduría): d'equí la obligación d'afayar la verdá (estremar los actos bonos de los malos y la conocencia teórica polo xeneral)
2. Xusticia (y beneficencia): d'equí la obligación de caltener la unión y sociedá ente los homes (tantu nun estropiar a los demás como sirvir a los demás)
3. Fortaleza: d'equí la obligación de caltener el grandor y excelencia del ánimu pa realizar les aiciones.
4. Templanza: d'equí la obligación de caltener l'orde, moderación y constancia de los actos.^[3]

La honestidá según Confucio

Según Confucio, la honestidá ye unu de los valores y componentes más importantes d'una personalidá saludable cola to redolada y colos demás.^{[ensin referencies]}

Nel so nivel más superficial, el Li, son toes aquelles aiciones realizaes por una persona con oxetu de construyir la sociedá ideal, y destinaes a cumplir los sos deseos, yá seya al curtiu plazu (malu) o al llargu plazu (bien). Almitir que se busca la gratificación inmediata, con tou, puede contribuyir a tresformar un actu malu n'unu peor, de la mesma que despintar les intenciones al llargu plazu puede empeorar una bona aición. Un principiu fundamental nesta teoría ye la de qu'una bona persona tien d'amosar los sos sentimientos bonalmente na so cara, de forma que facilite la coordinación de toos na consecución de meyores al llargu plazu. Esta sinceridá, que toma inclusive a la mesma espresión facial, ayuda a llograr la honestidá con unu mesmu, y a que les actividaes humanes resulten más predecibles, amigables y placenteras. Nesta primer versión, la honestidá llógrase buscando namái'l mesmu beneficiu.

Nun nivel más fondu que'l Li atópase'l Yi, o la bondá. Nesti nivel nun s'escuerre yá'l mesmu interés, sinón el principiu moral de la xusticia, basáu na reciprocidá. Tamién equí ye importante l'aspeutu temporal de les aiciones, pero nesti casu como ralu de tiempu. Asina, por casu, yá que los padres dediquen los trés primeros años de vida de los sos fíos solu a curialos, los fíos tienen de guardar llutu los trés primeros años tres la muerte de los padres. Nesti nivel unu ye honestu alrodiu de les sos propies obligaciones y deberes, inclusive cuando nun hai naide que los xulgue o que se vea darréu afeutáu. Esta parte del códigu moral rellacionar col cultu a los antepasaos, que Confucio fixo normativu.

El nivel más fondu d'honestidá ye'l Ren, dende'l cual surden el Yi y por tanto tamién el Li. La moral de Confucio basar na empatía y la comprensión de los demás, lo que rique una autocomprensión previa, de la que nacen les normes morales, más que d'un códigu éticu previu, dau por dalguna divinidá. La versión confucionista del imperativu categóricu consistía en tratar a los inferiores como te gustaría que les tos cimeres te trataren a ti. La virtú basar na harmonía colos demás, y na aceptación de qu'en dalgún momentu de les nueses vides toes tamos a mercé d'otres persones. La honestidá consiste polo tanto en ponese nel llugar hipotéticu de la mesma vida futura, y la de les xeneraciones pasar y viniente, y escoyer nun faer o dicir nada que pueda mancillar l'honor o la reputación de la familia.

En parte por cuenta de una comprensión incompleta d'estes nociones más fondes d'honestidá n'Occidente, ye común nes civilizaciones orientales denominar "bárbaros" a aquellos que nun les conocen y cumplir, magar qu'en ocasiones estes cultures asiátiques impliquen unos niveles d'ambigüedá y paciencia.