Xusticia

La xusticia (del llatín iustitĭa, que, de la mesma, vien de ius — derechu — ), tien delles acepciones nel Diccionariu de la Academia de la Llingua Asturiana. Ye un valor determináu como bien común pola sociedá. Nació de la necesidá de caltener l'harmonía ente los sos integrantes. Ye'l conxuntu de pautes y criterios qu'establecen un marcu fayadizu pa les rellaciones ente persones ya instituciones, autorizando, prohibiendo y dexando aiciones específiques na interacción de los mesmos.

Xusticia
essentially contested concept (en) y type of value (en)
condición

La xusticia represéntase alegóricamente por una muyer colos güeyos vendados, con una balanza nuna mano y una espada na otra.

Etimoloxía

A parte de la que se dio na entrada del artículu, al nun tar d'alcuerdu ciertu autores con esti raigañu etimolóxicu poner de manifiestu les distintes opiniones al respeutu: Per un sitiu, el raigañu venceyar con otros nomes de significáu y orixe relixosu como son: iurare, iovis o júpiter, o iuramentum, razón pola cual los romanos creyeren que'l derechu y la xusticia yeren un regalu de la divinidá. Sicasí, los romanos estremaben perfectamente ente l'ámbitu xurídicu — ius — y el relixosu o moral — fas —. Otros autores decantar por derivar del raigañu sánscrita yoh, como procedente d'una deidá o de daqué sagráu; otros envaloren que deriva, tamién del raigañu sáncrita yu que se rellaciona con un venceyu obligatoriu».^[1]

Esti conxuntu de criterios o regles tien un fundamentu cultural, y na mayoría de sociedaes modernes un fundamentu formal, qu'intervienen dientro del mesmu conceutu y que son esplicaos de la siguiente manera:^[2]

• El fundamentu cultural basar nun consensu ampliu nos individuos d'una sociedá sobre lo bono y lo malo, y otros aspeutos práuticos de cómo tienen d'entamase les rellaciones ente persones. Supónse qu'en toa sociedá humana, la mayoría de los sos miembros tienen una concepción de lo cabal, y considérase una virtú social l'actuar acordies con esa concepción.
• El fundamentu formal ye'l codificado formalmente en delles disposiciones escrites, que son aplicaes por xueces y persones especialmente designaes, que traten de ser imparciales con al respective de los miembros ya instituciones de la sociedá y los conflictos qu'apaezan nes sos rellaciones.