Idioma chochu

L'idioma chochu, chocholteco, chuchon o chochon, ye una llingua otomangueana que se fala nes llocalidaes oaxaqueñas de Santa María Nativitas, San Juan Bautista Coixtlahuaca, San Martín Toxpalán y San Miguel Tulancingo.

Chochu Ngigua
Faláu en	Méxicu
Rexón	Oaxaca
Falantes	442[1]
Puestu	[http://www.davidpbrown.co.uk/help/top-100-languages-by-population.html Non nos 100 mayores] (Ethnologue 1996)
Familia	Llingües otomangueanas  Otomangueanas orientales   Popolocanas    Chochu-popoloca     Idioma chochu
Estatus oficial
Oficial en	En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional.
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengunu
ISO 639-2	nengunu
ISO 639-3	coz
Estensión del chochu

Clasificación

El chochu ye una llingua que xunto al idioma popoloca pertenez al grupu chochu-popoloca y ésti a les llingües popolocanes perteneciente al gran tueru otomangue.^[2]

Estatus oficial

Esta llingua xunto con toles llingües indíxenes de Méxicu y l'español fueron reconocíes como "llingües nacionales" gracies a la Llei Xeneral de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes promulgada nel añu 2003.

Variantes

Acordies con l'INALI, esisten trés variantes:^[1][3]

1. Chochu del este o Ngiba, faláu per cerca de 180 persones en Ocotlán, San Miguel Tulancingo, San Francisco Teopan, etc.
2. Chochu del Oeste o Ngigua, faláu per cerca de 62 persones en San Miguel Huautla, Santa María Nativitas.
3. Chochu del sur o Ngiba, faláu per cerca de 200 persones en San Juan Bautista Coixtlahuaca, y nuna llocalidá de San Miguel Chicahua.

Fonoloxía

Les tables siguientes contienen los fonemes del idioma chochu.^[4]

Vocales

	Anterior	Central	Posterior
Zarrada	i		o
Entemedia	y		o
Abierta		a

Calidá de les vocales

El chochu cuenta con cinco vocales básicos. Caúna d'elles pue ser nasal [ã]. Tenemos tamién vocales orales y nasales glotalizadas [aʔ], [ãʔ], [aʔa] y [ãʔã].^[4]

Consonantes

	Billabial	Labiodental	Dental	Alveolar	Post- alveolar	Retroflexa	Palatal	Velar	Glotal
Oclusiva	p b			t d				k g	ʔ
Fricativa		f	θ	s z	ʃ ʒ	ʂ ʐ		x
Africada				ts͡	tʃ͡	tʂ͡
Nasal	m	n
			r
Vibrante simple				ɾ
Llateral				l

Tonos

L'idioma chochu, al igual qu'otres llingües otomangues, ye una llingua tonal. Tien tres tono básicos. El tonu 3 ye altu; 2 ye tonu mediu y 1 ye tonu baxu.

3 (á)

2 (ā)

1 (à)

Cuenta con tres tono de contorna:

Tonu altu descendente [â]

Tonos mediu ascendente [aá]

Tonu baxu ascendente [ǎ]

Carauterístiques

Tocantes a la so alliniadura morfosintáctica ye una llingua de tipu activu-inactiva, onde l'usu de pronomes y el tratamientu de suxetu d'una oración intranstiva depende del significáu de dichu verbu.