Monza

Monza ye una ciudá asitiada al norte d'Italia, xunto al ríu Lambro, unos 20 km al nordeste del centru de Milán. Ye la capital de la provincia de Monza y Brianza, creada'l 12 de mayu de 2004 y que se fixo efectiva nel añu 2009.

Monza
Symbols of Monza (en)
Alministración
País	Italia
Rexón	Lombardía
Provincia	Provincia de Monza y Brianza
Tipu d'entidá	Chef-lieu
Alcalde de Monza (es)	Paolo Pilotto
Nome oficial	Monza (it)
Nome llocal	Monscia (lmo)
Códigu postal	20900
Xeografía
Coordenaes	45°35′01″N 9°16′25″E
Monza Monza (Italia)
Superficie	33.09 km²
Altitú	162 m
Llenda con	Agrate Brianza (es) , Brugherio (es) , Cinisello Balsamo (es) , Lissone (es) , Muggiò (es) , Sesto San Giovanni (es) , Villasanta (es) , Biassono (es) , Concorezzo (es) y Vedano al Lambro (es)
Demografía
Población	121 799 hab. (1r xineru 2023)
Porcentaxe	13.99% de Provincia de Monza y Brianza
Densidá	3680,84 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	039
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Praga y Indianapolis
comune.monza.it

Ye la tercer ciudá más grande de la rexón de Lombardía y el centru económicu, industrial y alministrativu más importante del área de la Brianza. Destacable la so industria testil y editorial. Pero la so fama internacional débese especialmente al Autodromo Nazionale Monza, sede del Gran Premiu d'Italia, y de la escudería italiana Ferrari, y enantes del equipu Alfa Romeo.

Monza tien una población que ronda los 122 000 habitantes. El ríu Lambro, afluente del ríu Po, crucia la ciudá.

Historia

Corona de Fierro

Foi l'antigua capital de los lombardos. Gran parte de la so importancia histórica deber a la reina lombarda Teodolinda que nel 595 mandó construyir la catedral na que se caltién la Corona de Fierro de Lombardía, que según la tradición foi ellaborada con un clavu de los que s'utilizaron na crucifixón de Cristu. Dicha corona sería recibida na capiya del Palaciu Públicu de Boloña pa la coronación de Carlos V. Recibióse tamién la corona de fierro de los césares na basílica de San Petronio (patrón de Boloña). La Corona de Fierro de Monza apaez na pintura románica catalana del maestru de Pedret, n'unu de los frisos de San Pedro de Burgal, como símbolu del reinu lombardu.

L'añu 1900 l'anarquista Gaetano Bresci asesinó a Humberto I d'Italia na ciudá de Monza. L'arquiteutu y diseñador Gualtiero Galmanini foi l'autor de los planos urbanos de la ciudá de Monza nel sieglu XX.

Evolución demográfica

Gráfica d'evolución demográfica de Monza ente 1861 y 2001

Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia

Llugares d'interés

• La Villa real, colos sos xardinos y el so parque;
• L'Arengario, l'antiguu conceyu que se topa nel cascu antiguu;
• El Autodromo Nazionale Monza, qu'alluga'l Gran Premiu d'Italia de Fórmula 1
• La Catedral, dedicada a San Xuan Bautista