Prosopis chilensis

Prosopis chilensis, el algarrobo, ye una especie arbórea de Suramérica, lleguminosa de la familia de les qu'habita básicamente Chile central, sur de Perú, ecotono andín-chaqueño n'Arxentina. Allugar ente 500 y 1850 msnm

Inflorescencia

Fueyes

Frutos

Vista del árbol

Prosopis chilensis
Estáu de caltenimientu
Cuasi amenazáu (IUCN 2.3)
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
Subreinu:	Tracheobionta
División:	Magnoliophyta
Clas:	Dicotiledónea Magnoliopsida
Orde:	Fabales
Familia:	Fabaceae
Subfamilia:	Mimosoideae
Tribu:	Mimoseae
Xéneru:	Prosopis
Especie:	P. chilensis (Molina) Stuntz
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
[editar datos en Wikidata]

Pa otres especies, ver Algarrobo.

Descripción

Ye un árbol mediu baxu, de non más de 3 a 12 m n'altor y 6 dm en diámetru, anque raramente atópense árboles tan crecíos (por quemes y baltes); tueru curtiu, cañes llargues, decumbentes; raigañu central, con crecedera vertical primeru, y depués desenvuelve raigaños adventicias.

Corteza parda acoloratada, derrota, esprender fácil. Cañes flexuosas, narquiaes, con pares d'escayos nodales, cóniques, d'hasta 5 cm de llargu. Fueyes bipinnaes, peciolu de 2-14 cm de llargor, raquis puede tar ausente, inxertar direutamente los 1-3 pares de pinnas nel peciolu. Pinnas de 6-24 cm de llargu, caúna con 10-25 pares de foliólulos lliniares, de 10-63 × 1,1-3 mm, glabros, ciliaos nos márxenes, separaos más que'l so anchor. Inflorescencies en recímanos espiciformes de 6-12 cm de llargu, cilíndricos, verde ablancazaos a amarellentaos, grupos de 2 a 4. Flores curties de pedicelo, mota acampanuláu 1 mm de llargu; corola 5-pétalos llibres, lliniares, de 3-4 mm de llargu. Estambres exertos, de 5 mm de llargu. Lomento coriáceo a subleñoso, estipitáu, amarellentáu claru (pa var. chilensis) casi recta, curvada o con forma de “s” falcada o subfalcada, de 9-18 × 1-1,8 cm. Tien 20-30 granes, ovalaes a elípticu-ovalaes, de 6-8 mm de llargu, fáciles d'estrayer del endocarpiu rectangular, qu'envolubra la grana, que tien una consistencia bien paecida al del papel.

Esisten 3 variantes de la especie: Var. chilensis (casi recta, curvada o con forma de “s” falcada o subfalcada, de color mariellu.) Var. catamarcana (frutos semicirculares, anulares o en forma de S, en color mariellu con manches escures, mesocarpiu abondosu ) Var.rioxana (frutos rectos o casi rectos, casi negros).les 3 variedaes crecen n'Arxentina. en tantu en Chile, solo crez var. chilensis. anque esiste rexistru de les otres variantes, nos cañadones del altu huasco, rexón d'atacama. Pa Perú, tiense rexistru de var. chilensis.

Uso

Árbol ornamental (urbanu y de cortina rompeviento). El so madera, trupa (densidá = 0,76), malo de trabayar, ye usada pa puertes y pisos, parqués, partes de zapatos, cascos de vinu. Respuende bien al ensugáu, propiedá pervalible onde se riquir caltener dimensiones estables a prueba de mugor. Ye bien bona pa usu esterior.

L'árbol ye tolerante a la seca, sales y arena; esto ye, que ye desaxeradamente eficiente col consumu d'agua, produz la mayoría de los frutos n'años de seca, y foi exitosamente introducíu en rexones grebes. Nun tolera bien les xelaes.

En Chile, ye una especie bien común nos pacionales naturales del norte de la rexón metropolitana. Tien un sistema radicular desaxeradamente desenvueltu polo que ye bien aballador estrayelo cuando se quier sistematizar tierres pa cultivu.

Ye planta forrajera y la magaya del so frutu ye melecinal.

Los sos frutos son una importante fonte d'alimentu, que foi usada polos pueblos orixinarios (ellos faíen farina colos sos frutos, bebíes con agua y frutos machucaos, producción de bébores alcohóliques, arrope, etc.) atopándose, rexistros en tal sentíu, en tumbes de hai más de 9000 años, nel norte de Chile. La variante catamarcana ye la de meyor calidá yá que presenta mayor conteníu de magaya.

La so madera ye usada como lleña o na producción de carbón, por cuenta de que esta, ye una escelente fonte calórica.

Taxonomía

Prosopis chilensis describióse por (Molina) Stuntz y espublizóse en U.S. department of agriculture. Bureau of plant industry. Inventory of seeds and plants imported by the office of foreign seed and plant introduction 31: 85. 1914.^[1]

Etimoloxía

Prosopis: nome xenéricu dau en griegu pa la bardana, pero desconocer por qué s'aplica a esta planta.^[2]

chilensis: epítetu xeográficu qu'alude a la so llocalización en Chile.

Sinonimia

• Acacia siliquastrum Cav. ex Lag.
• Ceratonia chilensis Molina
• Mimosa siliquastrum Cav.
• Prosopis juliflora (Sw.) DC.
• Prosopis schinopoma Stuck.
• Prosopis siliquastrum (Cav. ex Lag.) DC.^[1]