Uharte Arakil

Uharte Arakil ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Pamplona, na contorna de Sakana, nel valle del Arakil, a los pies de San Miguel de Aralar y a 32 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 791 habitantes (2024)^[3][4].

Esti artículu trata sobre'l conceyu del Valle de Arakil. Pa ver el conceyu de la Cuenca de Pamplona, Huarte.

Uharte Arakil
Alministración
País	España
Comunidá foral	Navarra
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Mayor of Uharte Arakil (en)	Javier Rodriguez Astiz
Nome oficial	Uharte Arakil (eu)[1]
Códigu postal	31840
Xeografía
Coordenaes	42°55′15″N 1°58′09″W
Uharte Arakil Uharte Arakil (España)
Superficie	38 km²
Altitú	471 m
Llenda con	Arruazu, Irañeta, Lakuntza, Arakil, Ergoiena y Larraun
Demografía
Población	791 hab. (2024) - 429 homes (2019) - 376 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.12% de Navarra
Densidá	20,82 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar)[2] UTC+02:00 (horariu de branu)[2]

Topónimu

El topónimu Uharte provién de la espresión en llingua vasca ur arte ('ente agües'). N'euskera modernu esiste la pallabra uharte o ugarte con esi mesmu orixe etimolóxicu. El so significáu más habitual ye'l de 'isla', pero tamién puede significar ente agües', 'entrambasaguas', 'llugar asitiáu ente dos ríos confluentes'. Esisten numberosos llugares en Navarra y el País Vascu que presenten esti nome o una variante similar, tando xeneralmente allugaos en confluencias de ríu o en meandros.

La villa de Uharte Arakil fundar nun allugamientu estratéxicu, nun estrechamientu de la Sakana y sofitándose nun meandro del ríu Arakil que sirvía p'ayudar na defensa de la población. La población estendióse anguaño fora de les llendes del meandro del Arakil onde s'estableció orixinalmente.

En 1268 ye mentada como Huart, depués Uart (1350), Uart de Valo d'Arakil (1366), Ugarte Arakil (1701) y Hugarte Arakil (1708). Históricamente la villa llevó pos nel so nome l'apellativu de Arakil que ye'l nome del valle nel que s'asitia'l conceyu y de que la so xurisdicción esgazar nel sieglu XIV. Ye necesariu esto yá que esiste otra llocalidá homónima en Navarra: Uharte.

Uharte Arakil ye anguaño'l nome oficial de la villa, dempués de que'l 8 de xunu de 1992 por aciu decretu foral 212/1992 afitara Uharte Arakil como'l so nome oficial.

Demografía

Evolución demográfica

1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2017
838	882	866	821	812	750	722	766	842	856	853	785	828

Llingua

n'Uharte Arakil, l'idioma mayoritariu ye'l castellanu, pero hai una gran parte de los habitantes d'esti pueblu (xeneralmente nuevos), que falen un dialeutu vascu d'Uharte y l'euskera batúa.

Cultura

Nesta llocalidá celebra'l Día del Pastor, catalogada como Fiesta d'interés turísticu en Navarra.

Ver tamién

• Navarra
• Llista de conceyos de Navarra
• Sakana
• San Miguel de Aralar
• Zona Vascófona De Navarra