Yo-Yo Ma

Yo-Yo Ma (en chinu tradicional: 馬友友; en chinu simplificáu: 马友友; en pinyin: Mǎ Yǒuyǒo) (París, 7 d'ochobre de 1955) ye un violonchelista franco-americanu.

Yo-Yo Ma
Vida
Nacimientu	París[1], 7 d'ochobre de 1955[2] (70 años)
Nacionalidá	Francia Estaos Xuníos República de China
Familia
Padre	Hiao-Tsiun Ma, Hiao-tsiun Ma
Madre	Marina Ma
Fíos/es	Nicholas Ma (en) [3]
Hermanos/es	Yeou-Cheng Ma[4]
Estudios
Estudios	Universidá de Harvard CRD Claude-Debussy de Saint-Germain-en-Laye (en) Harvard College (en) Universidá de Columbia Juilliard School Trinity School (en)
Llingües falaes	inglés francés mandarín estándar
Oficiu
Oficiu	violonchelista, compositor, profesor de música
Participante Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2016 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2017 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2018 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2022 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2020
Premios	ver Medaya Nacional de les Artes Order "Danaker" comendador de les Artes y les Lletres miembru de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos honorary doctor of the Chinese University of Hong Kong Premiu Kennedy Premios Emmy Glenn Gould Prize Library of Congress Living Legend [5] Avery Fisher Prize  (1978) Echo Klassik – Instrumentalist of the Year  (2000) Echo Klassik – Classical Music without Borders  (2002) Great Immigrants Award  (2006) [6] Léonie Sonning Music Prize  (2006) Dan David Prize  (2006) [7] Medaya Presidencial de la Llibertá  : Barack Obama  (2011) [8] Polar Music Prize  (2012) Vilcek Prize  (2013) doctor honoris causa from the Paris-Sorbonne University  (2016) [9] Time 100  (2020) [10] Praemium Imperiale  (2021) [11] Birgit Nilsson Prize  (2022)
Miembru de	Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos Committee of 100 (en)
Xéneru artísticu	música clásica
Instrumentu musical	violonchelu violín pianu viola
Discográfica	Sony Classical Columbia Records RCA Records
IMDb	nm0530901

Biografía

De padres d'orixe chinu, a los cuatro años d'edá estudió violín y viola antes d'aprender violonchelu. Empezó a sobresalir nel mundu de la música dende una edá bien temprana. Ganó numberosos premios y distinciones (ente ellos dellos Grammy), grabó numberosos discos y actuó nos teatros y óperes más grandes del planeta. Ye consideráu unu de los meyores violonchelistes del mundu.

Mocedá y carrera

Nació en París en 1955 y empezó a tocar en públicu con solamente cinco años. En 1962 la so familia treslladar a Nueva York, onde vivió la mayor parte de los sos años de formación.^[12] A los ocho años apaez na televisión d'Estaos Xuníos nun conciertu empobináu por Leonard Bernstein. A los quince años graduar de la escuela secundaria y yá actuó como solista cola Orquesta Radcliffe de Harvard.

Yo-Yo Ma estudió na Juilliard School of Music con Leonard Rose, antes d'entrar a la universidá Harvard.^[13]

Llogró una gran reconocencia y popularidá y tuvo de xira con munches de les principales orquestes del mundu. Les sos grabaciones de les Suites pa violonchelu solu de Johann Sebastian Bach fueron especialmente aclamaes. Tamién tocó música de cámara en numberoses ocasiones, acompañáu pol pianista Emanuel Ax, con quien caltién una bona amistá desque se conocieron en Juilliard.

Llicencióse en Harvard en 1976, universidá que-y fixo merecedor d'un doctoráu honoríficu en 1991.

Carrera recién

El 7 de xunetu de 1994, estrenó'l Conciertu pa violonchelu y orquesta de John Williams, so la so direición y acompañáu de la Orquesta Sinfónica de Boston. El conciertu foi escritu especialmente pa él, como suxirió Seiji Ozawa.

En 1997 Yo-Yo Ma tocó'l conciertu pa cello d'Edward Elgar cola Orquesta Sinfónica de Chicago so la direición de Daniel Barenboim.

Yo-Yo Ma trabaya anguaño nel Proyeutu Ruta de la Seda, una iniciativa del propiu Ma qu'empezó en 1998 y que'l so principal oxetivu ye venceyar les artes d'Occidente y Oriente axuntando artistes y públicu de tol mundu, y col que brindó la posibilidá de desenvolvimientu y estudiu a toles clases sociales nel marcu de les idees y tradiciones de les distintes cultures que tomaba la Ruta de la Seda.^[14]

Ganó numberosos premios y gallardones^[15] (ente ellos numberosos Grammy) y grabó más de 50 discos, anguaño actúa nos teatros y óperes más importantes del mundu. El 20 de xineru de 2009 participó na inauguración presidencial de Barack Obama, interpretando xunto a los músicos Itzhak Perlman, Gabriela Montero y Anthony McGill la obra Air and Simple Gifts, una composición del músicu John Williams.

Estilu

Yo-Yo Ma tien un repertoriu más eclécticu que'l típicu de los intérpretes de música clásica. Amás de les numberoses grabaciones de la norma del repertoriu clásicu, tamién rexistró pieces barroques; bluegrass d'Estaos Xuníos; melodíes tradicionales chines; obres d'Astor Piazzolla y Osvaldo Golijov (compositores contemporáneos arxentinos), según obres de Philip Glass (minimalismu modernu). Tamién trabayó en delles bandes sonores de películes, como Tigre y Dragón (Wo hu cang long) o Memoirs of a Geisha.

Preseos

El so primer preséu foi'l fabricáu por Domenico Montagnana (manufacturado en Venecia en 1733). Yo-Yo Ma perdió esti chelo de más de doscientos setenta años (qu'él moteyaba Petunia) escaecíu nun taxi, una nueche en Nueva York, anque más tarde recuperar, intactu.^[16]

Otru de los chelos qu'utiliza Yo-Yo Ma ye un Stradivarius 1712, que pertenecía a Karl Davydov y depués a Jacqueline du Pré.^[17]

Tamién tien un violonchelu fechu de fibra de carbonu, de la compañía de Luis y Clark (Boston).^[18]

Premios

Grammys

Grammy Award for Best Chamber Music Performance:

• 1986 Brahms: Cello and Piano Sonates in E Minor Op. 38, and F Op. 99 (RCA 17022)
• 1987 Beethoven: Cello and Piano Sonata Non. 4 in C & Variations (CBS 42121)
• 1992 Brahms: Pianu Quartets Op. 25, Op. 26 (Sony 45846)
• 1993 Brahms: Sonates for Cello & Pianu (Sony 48191)
• 1996 Brahms/Beethoven/Mozart: Clarinet Trios (Sony 57499)

Grammy Award for Best Instrumental Soloist Performance:

• 1990 Barber: Cello Alcuerdo, Op. 22/Britten: Symphony for Cello and Orchestra, Op. 68 (CBS 44900)
• 1993 Prokofiev: Sinfonia Concertante/Tchaikovsky: Variations on a Rococo Theme (Sony 48382)
• 1995 The New York Album – Works of Albert, Bartók & Bloch (Sony 57961)
• 1998 Yo-Yo Ma Premieres – Danielpour, Kirchner, Rouse (Sony Classical 66299)

Grammy Award for Best Instrumental Soloist Performance:

• 1985 Bach: The Unaccompanied Cello Suites (CBS 37867)

Grammy Award for Best Classical Contemporary Composition:

• 1995 The New York Album, Stephen Albert: Cello Alcuerdo (Sony 57961)

Grammy Award for Best Classical Album:

• 1998 Yo-Yo Ma Premieres – Danielpour, Kirchner, Rouse (Sony Classical 66299)

Grammy Award for Best Classical Crossover Album:

• 1999 Soul of the Tango – The Music of Ástor Piazzolla (Sony Classical 63122)
• 2001 Appalachian Journey (Sony 66782)
• 2004 Obrigado Brazil (Sony 89935)
• 2009 Songs of Joy & Peace (Sony Classical B001BN1V8O)

Grammy Award for Best Folk Album:

• 2012 The Goat Rodeo Sessions w/ Stuart Duncan, Edgar Meyer & Chris Thile

Grammy Award for Best World Music Album:

• 2017 Sing Me Home – Yo-Yo Ma & The Silk Road Ensemble

Otros

• 1978: Avery Fisher Prize
• 2001: National Medal of Arts^[19]
• 2004: Latin Grammy for Best Instrumental Album at the 2004 Latin Grammy Awards for Obrigado Brazil (Sony 89935)
• 2005: Doctor of Musical Arts (D.M.A.) (honoris causa) at Princeton University
• 2006: Dan David Prize
• 2006: Léonie Sonning Music Prize
• 2007: Award of Distinction at the International Cello Festival
• 2011: Kennedy Center Honor
• 2011: Glenn Gould Prize
• 2011: Presidential Medal of Freedom^[20]
• 2012: Polar Music Prize
• 2012: Best Cross-Cultural Collaboration Award by Songlines magacín's 2012 annual Songlines Music Awards, por The Goat Rodeo Sessions con Stuart Duncan, Edgar Meyer y Chris Thile
• 2013: Vilcek Prize in Contemporary Music^[21]
• 2014: Midwest Young Artists Golden Baton Award
• 2014: Fred Rogers Legacy Award
• 2016: Commander of the Order of Arts and Letters^[22]