Asteroid qurşağı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Asteroid qurşağı — Mars və Yupiter planetləri arasında yerləşən, Günəş sistemində asteroidlərin ən çox rast gəlindiyi bölgə. Bəzi fərziyyələrə görə parçalanmış qədim planet Faetonun qalığıdır. Bu fərziyyələr Titsius-Bode qanunu ilə də təsdiq olunur. Qurşaqda yerləşən asteroidlərin ən iriləri Serera, Pallada, (4) Vesta və (3) Yunonadır.
İlk asteroid Serera 1801-ci ildə kəşf edilmişdir. O həm də asteroidlərin ən böyüyüdür. Ən parlaq asteroid Vestadır. Qurşaqdakı asteroidlərin diametrləri 800 m — 1 km arasında dəyişir.
Asteroid kəşfi, planetlərin riyazi bir seriala görə sıralandığını nəzərdə tutan (lakin Neptunun kəşfi etibarlılığını itirən) Titius-Bode qanunu sayəsində başlamışdır. Bu düstur J. D. Titius tərəfindən 1766-cı ildə, J. E. Bode tərəfindən isə 1778-ci ildə ifadə edilmişdir . Düstura görə, Mars ilə Yupiter arasında kəşf edilməmiş bir planet olmalıdır. 1801də, düsturun nəzərdə tutduğu uzaqlıqda Giuseppe Piazzi tərəfindən Ceres aşkar edilir, və başlanğıcda yeni bir planet olaraq qəbul edilir, lakin zamanla bənzər orbitlərdə başqa göy cisimləri də aşkar edilir. 1802də İngilis elm adamı Sir William Herschel tərəfindən 1 Ceres və 2 Pallas'ı təsvir etmək üçün ortaya atılan anlayış, sonradan Mars və Yupiter orbitləri arasında kəşf edilən çox sayda kiçik gökcismini içinə almış, sonra Marsda daha içdə və hətta Yupiter orbitindən daha xaricdə iştirak edən cisimləri də əhatə edəcək şəkildə genişləndirilmişdir. Asteroid sözü Yunan asteroeidēs (ulduz kimi, ulduz şəkilli) sözündən gəlir.
20. əsr ortalarından etibarən Günəş Sisteminin xarici sərhədlərində hələ müəyyən oluna bilməmiş çox sayda göy cisminin tapıla biləcəyi qarşıya qoyulmuş və ola biləcək orbit xüsusiyyətlərinə görə bu cisimləri içinə alacaq nəzəri Kuiper qurşağı və Oort buludu terminləri təyin olunmuşdur. 1992-ci ildə Kuiper qurşağı tərifinə uyğun gələn ilk cisim (1992 QB1) kəşf edilmiş, 2012-ci ilə qədər kəşf edilən Kuiper qurşağı cisimləri sayı 1000-ə aşmışdır . Praktik səbəblərlə Kuiper və Oort buludu cisimlərinin Neptun sonrası cisimlər tərifi altında toplanmaqdadır. Beləcə Günəş ətrafında dönən cisimlər ümumi olaraq "planetlər", "cırtdan planetlər", "quyruqluulduzlar", "planet" və "Neptun sonrası cisimlər" olaraq gruplandırılmaktadır.
İngilis göy elm terminologiyasında yaxın tarixlərdə yaşanan yeni bir inkişaf, uzun müddətdir məşhur istifadədən qalxmış olan minor planets anlayışının yenə praktik səbəblərlə yenidən canlandırılmağa çalışılmasıdır. Günəş sistemi üzvlərinin daha tutarlı bir sinifləməsini etmək məqsədi ilə atılan bu addım, planetlər və meteorlar xaricində qalan bütün cisimləri tək bir dam altında toplamağa əsaslanır. . Minor planets tərifi, "asteroid" sözcüyünün sinonimi olan "kiçik planet" anlayışı ilə üEst-üstə düşür.