Cümə məscidi (Salyan)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Cümə məscidi — Azərbaycanın Salyan şəhərində yerləşən XIX əsrə aid məscid və tarix-memarlıq abidəsi.
| Cümə məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| 39°35′54″ şm. e. 48°59′06″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Status | Yerli əhəmiyyətli tarixi abidə |
| Şəhər | Salyan |
| Yerləşir | Salyan şəhəri, Təbriz Xəlilbəyli küçəsi 83. |
| Memar | Kərbəlayi Əli Əkbər |
| Tikilmə tarixi | 1865 |
| Üslubu | islam memarlığı |
| Günbəzləri | 18 |
| Vəziyyəti | Restavrasiya olunub (2010—2012) |
| İstinad nöm. | 4956 |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Salyan Cümə məscidi 1865-ci ildə Salyan şəhərində tikilib.[1] Məscidin üstündəki kitabədə onun 1283-cü ildə (miladi təqvimi ilə 1865-ci il) Hacı Mehdinin oğlu Ağahüseynin şərəfinə usta Kərbəlayi Əli Əkbər tərəfindən inşa edildiyi qeyd olunub.[2] Deyilənə görə məscidinin memarı əslən ərdəbilli olan Kərbəlayı Əli Əkbər Hindistanda, eləcə də Ərdəbildə də məscid tikib.[3] Məscidin giriş qapısının yan tərəflərində 2, içəridə isə bir daş kitabə var.
Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar.[4] Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi.[4] Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1928-ci ildə 1369, 1933-cü ildə isə 17 idi.[4][5] Salyan Cümə məscidi də bu dövrdə ibadətə bağlanıb. Yol çəkmək adı ilə məscidin 21 günbəzindən 6-sı sökülüb və məscidin binasından anbar kimi istifadə olunub. Daha sonra burada rayon rəsm qalereyası yerləşib.[6]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra 1992-ci ildə məscid öz fəaliyyətini bərpa edib.[6] Məscid Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[7]
2003-cü ildə Kür çayının daşması ilə əlaqədar yaranan qrunt sularının təsiri nəticəsində məscidin 9 günbəzi uçub və o yararsız hala düşüb.[6][8] 2010–2012-ci illərdə məscid Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən bərpa edilərək dindarların istifadəsinə verilib.[6][8]
Divarları daş plitələrlə üzlənmiş məscidin həyətyanı sahəsi 21x20 metr, iç sahəsi isə 21x12 metrdir. Məscidin vaxtilə 21 günbəzi olub. Günbəzlər 10 ədəd sal daşdan olan sütunun üstündə dayanıb. İç divarları qırmızı kərpiclə işlənib. Minarəsinin hündürlüyü isə 8 metrdir. Minbəri taxtadandır və beşpilləlidir.[9]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
