![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/BP%25E2%2580%2599s_Deepwater_Horizon_rig_on_fire_in_the_Gulf_of_Mexico._%252815010938489%2529.jpg/640px-BP%25E2%2580%2599s_Deepwater_Horizon_rig_on_fire_in_the_Gulf_of_Mexico._%252815010938489%2529.jpg&w=640&q=50)
Deepwater Horizon neft sızması
From Wikipedia, the free encyclopedia
Deepwater Horizon neft sızması və ya BP neft sızması — 20 aprel 2010-cu ildə ABŞ sahillərində Meksika körfəzində BP-nin idarə etdiyi Makondo Prospektində başlayan sənaye fəlakəti idi.[1][2][3][4] Neft sənayesi tarixində ən böyük dəniz neft dağılması hesab edilir və həmçinin Meksika körfəzində baş verən əvvəlki ən böyük "Ixtoc I neft dağılması"ndan həcmcə 8-31 faiz böyük olduğu təxmin edilir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının federal hökuməti ümumi atqısını 4,9 milyon barel (210.000.000 ABŞ qal.; 780 000 m³) olaraq qiymətləndirmişdir. Neft axınını dayandırmaq üçün edilən bir neçə uğursuz cəhddən sonra, 19 sentyabr 2010-cu ildə neft sızmasının qarşısının alındığı elan edildi. 2012-ci ilin əvvəlində verilən hesabatlar quyu sahəsində hələ də sızma olduğunu göstərirdi.[5][6] Deepwater Horizon neft dağılması dünya tarixində ən böyük ekoloji fəlakətlərdən biri kimi qəbul edilir.
![Deepwater Horizon neft sızması](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/BP%E2%80%99s_Deepwater_Horizon_rig_on_fire_in_the_Gulf_of_Mexico._%2815010938489%29.jpg/320px-BP%E2%80%99s_Deepwater_Horizon_rig_on_fire_in_the_Gulf_of_Mexico._%2815010938489%29.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Skimming_Oil_in_Gulf_of_Mexico.jpg/640px-Skimming_Oil_in_Gulf_of_Mexico.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Deepwater_Horizon_oil_spill_fishing_closure_map_2010-06-21.png/640px-Deepwater_Horizon_oil_spill_fishing_closure_map_2010-06-21.png)
Ətraf əraziləri yayılan neftdən qorumaq üçün kütləvi tədbirlər görüldü. Aylarla davam edən dağılma nəticəsində, cavab tədbirləri və təmizləmə fəaliyyətlərinin mənfi təsirləri ilə yanaşı, dəniz və vəhşi təbiətin yaşayış yerlərinə, balıqçılıq və turizm sənayelərinə böyük ziyan dəydiyi bildirildi. Luiziana ştatında, 2013-cü ildə çimərliklərdən 4.900.000 funt (2.200 ton) yağlı material çıxarıldı ki, bu da 2012-ci ildə toplanan məbləğdən iki dəfə çoxdur. Neft təmizləmə qrupları 2013-cü il ərzində Luiziana sahil zolağında həftədə dörd gün 55 mil (89 km) işləyiblər.[7] Alimlərin dediyinə görə, neft və dispersant qarışığının qumun içinə gömüldüyü Florida Panhandle və Tampa körfəzinin suları kimi Macondo yerindən uzaqda da neft tapılmağa davam etdi.[8] 2013-cü ilin aprelində, delfinlərin və digər dəniz canlılarının rekord sayda ölməyə davam etdiyi, körpə delfinlərin normaldan altı dəfə çox öldüyü bildirildi.[9] 2014-cü ildə yayımlanan bir araşdırmada dağılma nəticəsində neftə məruz qalanların ürək və digər orqanlarında ölümcül və ya ən azı ömrü qısaldan deformasiyaların inkişaf etdiyi məlum oldu və başqa bir araşdırma kardiotoksikliyin dağılmaya məruz qalan heyvanların həyatında geniş yayılmış ola biləcəyini müəyyən etdi.[10][11]
Çoxsaylı araşdırmalar partlayışın səbəblərini və rekord səviyyəyə çatan dağılmanı araşdırdı. 2011-ci ilin sentyabrında dərc edilən Birləşmiş Ştatlar Hökumətinin hesabatında quyudakı qüsurlu sementə işarə edilir, bunda əsasən BP-nin, həmçinin qazma qurğusunun operatoru Transocean və podratçı Halliburtonun da rolu var. 2011-ci ilin əvvəlində Ağ Evin komissiyası eyni şəkildə BP-ni və onun tərəfdaşlarını bir sıra xərclərin azaldılması qərarları və qeyri-adekvat təhlükəsizlik sisteminə görə günahlandırdı, eyni zamanda sızmanın “sistemik” kök səbəblərdən və “əhəmiyyətli çatışmazlıqlardan” qaynaqlandığı qənaətinə gəldi. Həm sənaye təcrübələrində, həm də hökumət siyasətində islahatlar təkrarlana bilər.[12]
2012-ci ilin noyabrında BP və Birləşmiş Ştatların Ədliyyə Departamenti federal cinayət ittihamlarını həll etdi, BP 11 adam öldürmə, iki ağır cinayət və ABŞ Konqresinə yalan danışmaqda günahkar olduğunu etiraf etdi. BP həmçinin təhlükəsizlik təcrübələri və etikasına dair dörd il ərzində hökumətin monitorinqinə razılıq verdi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi BP-nin Birləşmiş Ştatlar hökuməti ilə yeni müqavilələr bağlamasının müvəqqəti qadağan ediləcəyini bildirdi. BP və Ədliyyə Departamenti rekord məbləğdə 4,525 milyard dollar cərimə və digər ödənişlər üzrə razılığa gəldilər. 2018-ci ildən, təmizləmə xərcləri, ödənişlər və cərimələr şirkətə 65 milyard dollardan çox başa gəldi. [13] [14]
2014-cü ilin sentyabrında Birləşmiş Ştatların Dairə Məhkəməsi hakimi kobud səhlənkarlığı və ehtiyatsız davranışı səbəbindən neft dağılmasına görə ilk növbədə BP-nin məsuliyyət daşıdığına qərar verdi. 2016-cı ilin aprelində BP ABŞ tarixində ən böyük korporativ hesablaşma olan 20,8 milyard dollar cərimə ödəməyə razı oldu.[15]