![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Louis_Althusser_sketch_%25288420987781%2529_%2528cropped%2529.jpg/640px-Louis_Althusser_sketch_%25288420987781%2529_%2528cropped%2529.jpg&w=640&q=50)
Lui Altüsser
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lui Pyer Altüsser (fr. Louis Pierre Althusser; 16 oktyabr 1918[1][2][…], Bir-Murad-Rays, Fransa Əlcəzairi[d][3][4][…] – 22 oktyabr 1990[2][3][…][7][7]) — fransız neo-marksist filosofu, Qərbi marksizminin ən təsirli nümayəndələrindən biri, strukturist marksizmin yaradıcısı, Fransa Kommunist Partiyasının üzvü (1948–1980), Ali Normal Məktəbinin (Paris) professoru. Altüsserin işi Marksist ənənə ilə qitə fəlsəfəsi və sosial elmlərin bir sıra sahələrinin kəsişməsində idi.
Lui Altüsser | |
---|---|
fr. Louis Althusser | |
![]() | |
Doğum tarixi | 16 oktyabr 1918(1918-10-16)[1][2][…] |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 22 oktyabr 1990(1990-10-22)[2][3][…] (72 yaşında) |
Vəfat səbəbi | ürək tutması |
Vətəndaşlığı | |
İstiqaməti | marksizm[5], strukturalizm, Strukturalist marksizm |
Əsas maraqları | siyasi fəlsəfə[5][3], epistemologiya[5], metafizika[5], elmin fəlsəfəsi[5] |
Təsirlənib | Karl Marks[5], Vladimir Lenin[5], Antonio Qramşi[5], Klod Levi-Stross[5][6], Mao Tsedun[5], Benedikt Spinoza |
![]() |
Altüsserin populyarlığı 1960 və 1970-ci illərdə, əsas əsərləri olan "Marks üçün və Oxu Kapitalı" nəşr olunduqda zirvəyə çatdı. 1960-cı illərin əvvəllərində Fransız neo-marksizminin ümumi yüksəlişi fonunda, Altüsser, Fransa elm epistemologiyası, strukturalizm, Spinozizm və psixoanaliz ənənələrinə əsaslanaraq Marksın əsərlərinin yeni bir şərhini təklif etdi. Althusserin nəzəri antihumanizm, epistemoloji qırılma, tarixin "mövzusuz bir proses" kimi düşünülməsi, həddindən artıq təyini və nəzəri təcrübəsi bütün dünyada geniş müzakirə olunurdu. O vaxt Altüsser Fransa Kommunist Partiyasının aparıcı nəzəriyyəçisi idi və ictimai və siyasi müzakirələrdə fəal iştirak edirdi. Filosof əvvəlki baxışlarını davamlı olaraq düzəltdi və sonrakı bir dövrdə post-strukturist hərəkata yaxınlaşdı.
Altüsserin bioqrafiyası faciəlidir. Müstəmləkə Cezayirdə bir Fransız köçkün ailəsindən gəlmiş, İkinci Dünya Müharibəsi əsnasında beş il əsir düşərgəsində keçirdi. Yetkin həyatı boyunca filosof özünü daimi depressiya şəklində göstərən bir zehni xəstəlikdən əziyyət çəkirdi. 1980-ci ildə, xəstəliyin şiddətlənməsi zamanı Altüsser arvadını boğdu və ömrünün qalan hissəsini müxaliflərin və mətbuatın davamlı hücumlarına məruz qalaraq tənha keçirdi.