Qızılyurd

Qızılyurd (tarixi adı Çiryurd) (qum. Къызылюрт (Qızılyurt), Чирюрт (Çiryurt), avar. Гъизилюрт) - Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasında şəhər. Əhalisinin milli tərkibi əsasən qumuqlar, avarlar, laklar təşkil edir.

Şəhər
Qızılyurd
Кизилюрт
Gerb
43°12′ şm. e. 46°52′ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	50 km²
Mərkəzin hündürlüyü	45 m, 115 m
Əhalisi
Əhalisi	38.335 nəf. (2021)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	368124
Xəritəni göstər/gizlə Qızılyurd
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şəhər Sulaq çayının sahilində, Mahaçqala şəhərindən 53 km məsafədə yerləşir. Qızılyurd rayonunun və şəhər dairəsinin inzibati mərkəzi.

Tarixi

19 oktyabr 1831-ci ildə Qafqazın ruslar tərəfindən istilası vaxtı qumuqların yaşadığı Çiryurd kəndi ruslar tərəfindən hücuma məruz qalır. Hücumda, bu hadisələrə bir neçə şeirini həsr etmiş rus şairi Aleksandr Polejayev iştirak edir.

1886-cı ildə Dağıstan vilayətinin Aşağı Çiriyurd ərazisinə Samara quberniyasının ruslar köçürülür.

Bir neçə ildən sonra Vladikafkaz dəmir yolunun tikintisi başlanır. Sulaq çayı boyu Dağıstan və Terek vilayətlərinin sərhədində Beslan-Petrovsk (indiki Mahaçqala) xətti yolunda Çiryurd stansiyasının əsası qoyulur. Stansiyada əsasən ruslar məskunlaşdı. Beslan-Petrovsk xətti 1894-cü ildə açılır.

SSRİ dövrü

1921-ci ildə Dağıstan MSSR yaradılır. 1930-cu ildə stansiya Krasnoye selo adı ilə qəsəbə statusu alır.

Lakin qəsəbənin "Krasnoye selo" (qırmızı kənd) adı tezliklə qumuqcaya tərcümə edilərək "Qızılyurd" adını daşımağa başlayır.

1963-cü ildə Qızılyurd şəhər statusu alır.

Əhali

2018-ci ilin siyahıyalınmasına əsasən Qızılyurd şəhərinin 37,171 nəfərlik əhalisi var.

Milliyət	Əhali (2010)	Faiz
Avarlar	23 382	70,88 %
Qumuqlar	3 915	11,87 %
Laklar	1 760	5,34 %
Ruslar	1 250	3,79 %
Ləzgilər	956	2,90 %
Dargilər	839	2,54 %
digərləri	846	2,56 %
cəmi	32 988	100,00 %

İstinadlar

1. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).