Afaq Məsud

Afaq Məsud qızı Vəliyeva (Afaq Məsud) (3 iyun 1957, Bakı) — Azərbaycan yazıçısı və dramaturqu, Azərbaycan Respublikasının xalq yazıçısı (2019), Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri (2014–2024). Rusiyanın Elm və İncəsənət Pyotr Akademiyasının (PANİ) həqiqi üzvü, Avropa Elm, Sənət və Ədəbiyyat Akademiyasının həqiqi üzvü, Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Prezident təqaüdüçüsü. ^[1]

Afaq Məsud
Doğum tarixi	3 iyun 1957(1957-06-03) (67 yaş)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Atası	Məsud Əlioğlu
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	yazıçı, dramaturq
Əsərlərinin dili	Azərbaycan dili
Üzvlüyü	Gürcüstan Yazıçılar Birliyi[d], Azərbaycan Yazıçılar Birliyi
Mükafatları	2017 2019 2005
afaqmesud.az

Həyat və fəaliyyəti

Afaq Məsud qızı Vəliyeva 3 iyun 1957-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1979-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirib. 1979–1986-cı illərdə "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında redaktor, redaksiya heyətinin üzvü, 1986–1988-ci illərdə "Azərbaycantelefilm"in direktoru, 1989–2014-cü illərdə Respublika Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin sədri, "Xəzər" dünya ədəbiyyatı jurnalının baş redaktoru vəzifələrində çalışıb.^[2]

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 16 may tarixli 501 nömrəli sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti yanında Tərcümə Mərkəzinin direktoru təyin edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 18 may tarixli 110 nömrəli sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri təyin edilib.

Roman, pyes, esse və hekayələr müəllifidir.

Əsərləri, müsahibə və məqalələri bir çox ölkələrin nəşriiyyatlarında, KİV-də nəşr olunub, mədəniyyət, ədəbiyyat portallarında yayınlanıb. "Can üstə", "O məni sevir", "Yol üstə", "Qatarın altına atılan qadın", "Kərbəla", "Mənsur Həllac" pyeslərinin müəllifidir.^[2]  Dövlət "Yuğ" Teatrında "Can üstə", "O məni sevir" (rejissor – Vaqif İbrahimoğlu), Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində "Qatarın altına atılan qadın" tamaşaya qoyulub (rejissor – Mehriban Ələkbərzadə). Onun əsərləri əsasında "Sərçələr" (rejissor – Eyvaz Vəliyev), "Qonaqlıq" (pejissor — Tariyel Vəliyev) televiziya tamaşaları, "Gecə" (rejissor – Teymur Quliyev), "Cəza" (rejissor – Mehriban Ələkbərzadə), "Dovşanın ölümü" (rejissor – L. Nəcəfzadə) filmləri çəkilib.

Q. Q. Markesin "Patriarxın payızı", T. Vulfun "Dünyanın hörümçək toru" romanlarının, Məhəmməd Nəsəfi, Əbu Həmid əl-Qəzali, İbn Ərəbi, Cəlaləddin Ruminin təzkirələrinin Azərbaycan dilinə tərcümə müəllifidir.

1994-cü ildə Berlin Ədəbiyyat Evində "İzdiham" əsərinin alman dilində qiraəti və müzakirəsi keçirilib, 2000-ci ildə Vyana Universitetində yaradıcılığı əsasında doktorluq dissertasiyası müdafiə olunub. (Sena Doğan "Avropa şərqşünaslığında qadın yazarlar") 2004-cü ildə Vyana radiosunda "Sərçələr" hekayəsinin motivləri əsasında hazırlanmış "Die Sperlinge" ("Sərçələr") radio-pyesinin yayını təşkil edilib.^[2]

Ailəsi

Azərbaycanın Xalq yazıçısı Əli Vəliyevin nəvəsi, ədəbiyyatşünas alim Məsud Əlioğlunun qızıdır.

Əsərləri

Romanları

• "Qarğış"
• "Keçid"
• "Fatma"
• "Dəfn"
• "Üzü işığa"
•  "Suiti"
• "İzdiham"
• "Azadlıq"
• "II İohan"

Hekayələri

• Şənbə Gecəsi
• Çovğun
• Müdir
• Yataqxana
• Uydurma
• Bekar
• Mədəd
• Tutuquşu
• Öldürdülər
• Sərçələr
• Tək
• Qəza
• Qu quşu
• Dovşanın ölümü
• Prezident
• O
• Gecə
•  Generalın ölümü
• S. V. A. C. O.
• Alman kilsəsi
• Dahi
• Müvəkkil Vaysman
• Can üstə
• Aysun

Pyesləri

• Can üstə
• Aktrisa
• O məni sevir…
• Qatarın altına atılan qadın
• Kərbəla
•  Mənsur Həllac

Tərcümələri

• Tomas Vulf "Dünyanın hörümçək toru"
• Qabriel Qarsia Markes — "Patriarxın payızı"
• Xilas yolunun yolçuları
• Ziqmund Freyd — "Biz və ölüm"
• Əl Qəzali "Səadət iksiri"
• İbn Ərəbi "Allahı axtaranlara məsləhət"
• Əl Qəzali "Hədis ül-qüds"
• Nəsəfi "Zübdət-əl-hakayik"
• Əl Qəzali "Oğluma məktub"
• Anton Çexov: "Qara rahib"

Filmlər, teletamaşalar

• "Qonaqlıq"
• "Sərçələr"
• "Cəza"
• "Gecə"
• "Dovşanın ölümü"

Teatr tamaşaları

• O, məni sevir…
• Can üstə
• Qatarın altına atılan qadın

Kitabları

• "Üçüncü mərtəbədə", Bakı, Gənclik, 1971
• "Şənbə gecəsi", Bakı, Yazıçı, 1984
• "Субботний вечер", Москва, 1984 ("Şənbə gecəsi", Moskva, 1984)
• "Keçid" (povest və hekayələr), Bakı, Yazıçı, 1988
• "Tək", Bakı, Gənclik, 1992
• "İzdiham", Bakı, Azərbaycan Tərcümə Mərkəzi
• "Azadlıq" (roman, esse, hekayə), Bakı, Azərbaycan Tərcümə Mərkəzi, 1997
• "Roman, esse, hekayə", Bakı, Azərbaycan Tərcümə Mərkəzi, 1999
• "Yazı", Bakı, Qanun, 2004
• "II İohan" (hekayə-roman), Bakı, Mütərcim, 2009
• "Suiti", Tehran, 2011, Pinar
• "Seçilmiş əsərləri" 1-ci cild, Bakı, Elm və təhsil, 2012
• "Seçilmiş əsərləri" 2-ci cild, Bakı, Elm və təhsil, 2012
• "Роман-рассказ", Баку, Евразиа Пресс, 2012
• "Kalabalık" ("İzdiham"), Ankara, Bengü, 2015
• "Üzü işığa", Tehran, Nohbəgan, 2015
• "İzdiham", Tehran, Şurafərin, 2016
• "İzdiham", Tehran, Fərsar, 2016
• "Избранное", Москва, Художественная литература, 2017 ("Seçilmiş əsərləri", Moskva: Xudojestvennaya literatura, 2017)
• "Azadlıq", Kiyev, Druqe dixaniya, 2017
• "Azərbaycan dilinin işlək orfoqrafiya sözlüyü" Bakı, 2018
• "Azadlık" İstanbul, Zengin Yayıncılık,2018
• "Şənbə gecəsi və digər hekayələr", Qahirə 2018
• "Azadlıq" Merani, Gürcüstan, 2019
• "Azadlıq", ("Szabadulas") Macarıstan, 2020
• "Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti" Bakı, 2020
• "II İohan", Parlaq qələm (İran), 2022
• "Qarabağın incisi Şuşa" – Bakı (Azərbaycan Dövlət Tərcümə Mərkəzi – 2022)
• "Dovşanın ölümü" — Bakı ("Təhsil" nəşriyyatı – 2023)
• "Duyğular imperiyası" — Bakı ("Təhsil" nəşriyyatı – 2024)

Təltif və mükafatları

Azərbaycan

• "Azərbaycan Respublikasının xalq yazıçısı" fəxri adı — 24 may 2019^[3]
• "Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 12 iyul 2005^[4]
• Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 16 yanvar 2025-ci ildən^[5]
• "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı — 27 may 2019
• "Şöhrət" ordeni — 1 iyun 2017^[6]
• "Heydər Əliyevin 100 illiyi (1923–2023)" yubiley medalı — 2 fevral 2024^[2]
• "Nizami Gəncəvinin 880 illiyi (1141–2021)" xatirə nişanı (Mədəniyyət Nazirliyi)^[7]
• "Humay" mükafatı
• Prezident təqaüdüçüsü — Tarix: 16 yanvar 2025

Digər ölkə və birliklər

• TÜRKSOY-un Məhtimqulu Fəraqi adına medalı
• Türkiyənin "Beynəlxalq səhnə əsərləri müsabiqəsi"nin qalibi
• "Haldun Taner" medalı^[8]
• "Gürcüstanın mədəniyyət elçisi" fəxri diplomu
• Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin "Akakiya Tsereteli" mükafatı
• Gürcüstan və Acara Yazıçılar Evinin fəxri diplomu
• Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin "İvane Maçabeli" mükafatı^[9]
• Rustaveli Ziyalılar Cəmiyyətinin "Əməkdar mədəniyyət xadimi" fəxri adı
• Gürcüstan Mədəniyyət Akademiyasının "Gürcüstanın Əməkdar mədəniyyət xadimi" fəxri adı
• Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin "Mixeil Cavaxişvili" mükafatı^[9]
• Gürcüstanın "Georgi Leonidze adına qızıl medal"ı