Avropa İqtisadi Birliyi

Avropa İqtisadi Birliyi (qısaca: AİB) — Təşkilata üzv olan ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiyanı yaratmaq üçün qurulmuş regional təşkilat.

Avropa İqtisadi Birliyi
Yaranma tarixi	1 yanvar 1958[1]
Ləğvolma tarixi	2024
Mərkəzi	Brüssel[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1957-ci ildə Roma Müqaviləsi və altı ölkənin iştirakı ilə (Almaniya, İtaliya, Hollandiya, Belçika, Lüksemburq və Fransa) Avropa İqtisadi Birliyi və yenə eyni ildə Avropa Atom Enerji Topluluğu quruldu. Bu üç topluluq qanunvericilik nöqtəsindən ayrı, siyasi cəhətdən isə vahid bir təşkilatdır. Üç topluluğun da ümumi iqtisadi hədəfi, iqtisadi fəaliyyətlərin müntəzəm inkişafı, daimi və nizamlı iqtisadi böyümə, yaşayış standartının artırılması, yüksək bir məşğulluq səviyyəsi, iqtisadi və valyuta istikrarı idi.^[2] 1960-cı illərin sonlarında Avropa İqtisadi Birliyi çərçivəsində vahid Gömrük İttifaqı yaradılmış, gömrük rüsumları ləğv olunmuş, qarşılıqlı ticarətdə kəmiyyət məhdudiyyətləri ləğv olunmuş, üçüncü tərəfə qarşı ümumi gömrük tarifləri müəyyənləşdirilmişdir. Avropa İqtisadi Birliyinin uğuru Böyük Britaniya, Danimarka və İrlandiyanın Birlik üzvlüyünə müraciət etməsinə səbəb oldu. Fransanın 1961-ci ildə və 1967-ci ildə iki dəfə veto hüququnu istifadə etdiyi çətin bir dövrdən sonra bu üç ölkə 1972-ci ildə üzvlüyə qəbul edildilər. Üzv dövlət sayını altıdan doqquza yüksəldən ilk genişlənmə ilə birlikdə Birlik sosial və regional mövzularda üzərinə götürdüyü məsuliyyətlərlə yeni bir nüfuz qazandı. 1973 və 1979-cu illərdəki iki neft böhranı dünya səviyyəsində pulun qeyri-sabitliyini daha da artırdı. 1979-cu ildə Avropa Pul Sisteminin dövriyyəyə girməsi valyuta məzənnələrinin sabitləşməsinə kömək etdi. Birlik 1981-ci ildə Yunanıstanın, 1986-cı ildə də İspaniya və Portuqaliyanın qatılmaları ilə cənuba doğru genişləndi. Avropa İqtisadi Birliyində 1992-ci ilədək vahid daxili bazarın formalaşdırılması prosesi başa çatdı. Avropa İqtisadi Birliyinin məqsədi, əvvəlcə Gömrük İttifaqı və müştərək bazar, daha sonra da bir çox milli siyasətin koordinasiyası və müştərək siyasətlər ilə iqtisadi birliyə nail olmaqdır. 1993-cü ildə Maastrixt sazişi qüvvəyə minmiş və Avropa İqtisadi Birliyi rəsmən Avropa Birliyi adlandırılmışdır.

Üzv Dövlətlər

Bayraq	Dövlət	Üzvlük Tarixi	Dil	Valyuta	Əhalisi (1990)[3]
	Belçika	000000001957-03-25-000025 mart 1957	niderland, fransız və alman	Belçika frankı[4]	&&&&&&&010016000.&&&&&010.016.000
	Böyük Britaniya	000000001973-01-01-00001 yanvar 1973	ingilis	Funt sterlinq	&&&&&&&057681000.&&&&&057.681.000
	Yunanıstan	000000001981-01-01-00001 yanvar 1981	yunan	Yunan dirhəmi	&&&&&&&010120000.&&&&&010.120.000
	Danimarka	000000001973-01-01-00001 yanvar 1973	danimarka	Danimarka kronu	&&&&&&&&05146500.&&&&&05.146.500
	Qərbi Almaniya[5]	000000001957-03-25-000025 mart 1957	alman	Alman markası	&&&&&&&063254000.&&&&&063.254.000[6]
	İrlandiya	000000001973-01-01-00001 yanvar 1973	irland və ingilis	İrlandiya funtu	&&&&&&&&03521000.&&&&&03.521.000
	İspaniya	000000001986-01-01-00001 yanvar 1986	ıspan[7]	ispan pezeti	&&&&&&&038993800.&&&&&038.993.800
	İtaliya	000000001957-03-25-000025 mart 1957	italyan	İtaliya lirəsi	&&&&&&&056762700.&&&&&056.762.700
	Lüksemburq	000000001957-03-25-000025 mart 1957	fransız, alman və Lüksemburq	Lüksemburq frankı	&&&&&&&&&0384400.&&&&&0384.400
	Hollandiya	000000001957-03-25-000025 mart 1957	niderland	Niderland quldeni	&&&&&&&014892300.&&&&&014.892.300
	Portuqaliya	000000001986-01-01-00001 yanvar 1986	portuqal	Portuqal eskudosu	&&&&&&&&09862500.&&&&&09.862.500
	Fransa	000000001957-03-25-000025 mart 1957	fransız	Fransız frankı	&&&&&&&056718000.&&&&&056.718.000