Germanium

Germanium (Ge), periodik cədvəldə 32 nömrəli elementdir. Bu metalloid element, kimyəvi xüsusiyyətlərinə görə silisiuma bənzəyir və əsasən elektronika və optoelektronika sənayesində istifadə olunur. Germanium, gümüşü-ağ rəngli və yarımkeçirici xüsusiyyətləri olan bir elementdir. ^[1]

32 qallium ← germanium → arsen Si ↑ Ge ↓ Sn dövri cədvəl
Ümumi
Ad, İşarə, Nömrə	germanium, Ge, 32
Qrup, Dövr, Blok	14, 4, p
Xarici görünüşü
Atom kütləsi	72.64 q/mol
Elektron formulu	[Ar] 3d10 4s2 4p2
Fiziki xassələr
Halı
Sıxlığı	(0 °C, 101.325 kPa) q/L
Ərimə temperaturu	938.25 °C (1211.40 K, 1720.85 °F)
Qaynama temperaturu	2833 °C (3106 K, 5131 °F)
Elektromənfiliyi
Oksidləşmə dərəcəsi
Spektr =
İonlaşma enerjisi	kCmol-1

Tarixçə

Germanium 1886-cı ildə alman kimyaçı Clemens Winkler tərəfindən kəşf edilmişdir. O, bu elementi argyrodit mineralının tərkibində tapmış və adını Almaniyanın latın adı olan "Germania"dan götürmüşdür. Winkler, germaniumun mövcudluğunu əvvəllər Dmitri Mendeleyev tərəfindən proqnozlaşdırılan ekasilisium elementi ilə uyğunlaşdırmışdır. ^[2]

Kimyəvi Xüsusiyyətləri

Germanium kimyəvi olaraq passiv bir elementdir və oksigenlə reaksiya verərək germanium dioksid (GeO₂) əmələ gətirir. O, həmçinin halogenlərlə reaksiya verərək müxtəlif germanium halogenidləri əmələ gətirir. Germanium, yarımkeçirici xüsusiyyətlərə malikdir və bu xüsusiyyəti onu elektronika sənayesində əhəmiyyətli edir. ^[3]

Tətbiqlər

Elektronika və Optoelektronika

Germanium yarımkeçirici xüsusiyyətlərinə görə transistorlar, diodlar və digər elektron komponentlərdə istifadə olunur. O, həmçinin infraqırmızı optik cihazlar və optik liflərdə də geniş tətbiq tapır. ^[4]

Fiberoptik Rabitə

Germanium, yüksək qırılma əmsalı və aşağı dispersiyası səbəbindən fiberoptik rabitə sistemlərində istifadə olunur. Bu material, optik liflərin daxili nüvəsində istifadə edilir və siqnalın keyfiyyətini artırır. ^[5]

Katalizatorlar

Germanium bəzi kimyəvi reaksiyalarda katalizator kimi istifadə olunur. Xüsusilə, polimerizasiya və oksidləşmə reaksiyalarında germanium əsaslı katalizatorlar yüksək effektivliyə malikdir. ^[6]

Mənbələr və İstehsal

Germanium əsasən sfalerit və argyrodit minerallarında tapılır. Bu elementin sənaye miqyasında istehsalı, sink və kömür mədənlərinin yan məhsulu kimi əldə edilir. Germaniumun saflaşdırılması isə müxtəlif kimyəvi proseslər vasitəsilə həyata keçirilir. ^[7]

Sağlamlıq və Təhlükəsizlik

Germaniumun bioloji rolu hələ tam aydınlaşdırılmamışdır. Lakin germanium birləşmələrinin yüksək dozalarda toksik olduğu məlumdur. İnsanlarda germaniumun uzunmüddətli təsiri hələ də tədqiqat mövzusudur və bu maddə ilə işləyərkən müvafiq təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir. ^[8]