Америка Ҡушма Штаттары президенттары исемлеге

Америка Ҡушма Штаттары Президенты — башҡарма власть һәм Америка дәүләте башлығы. Вазифа 1787 йылда Конституция конвенты (йыйылышы) ҡабул иткән АҠШ Конституцияһы^[1] тарафынан булдырыла. 1789 йылда Джордж Вашингтон Америка Ҡушма Штаттарының тәүге президенты була. Вазифаға ингәнгә тиклем «президент» исеме «Континенталь конгресс президенты» — Бойондороҡһоҙлоҡ декларацияһы ҡабул ителгән колониялар вәкилдәре съезы рәйесе менән бергә ҡулланыла.

Аҡ йорт, Америка Ҡушма Штаттары президентының рәсми резиденцияһы һәм уның хакимиәте үҙәге

1789 йылдан АҠШ президенттары һайлана. Бер-бер артлы сроктар бер президентлыҡ тип иҫәпләнә (мәҫәлән, Джордж Вашингтон ике тапҡыр рәттән вазифаға һайлана, беренсе һәм икенсе президент түгел, ә беренсе президент була), һәм әлеге ваҡытта кисектереүҙең берҙән-бер осрағы (Гровер Кливленд) ике президент (22-се һәм 24-се президенттар) иҫәбенә инә. Президент вафат булған йәки отставкаға киткән осраҡта уның вазифаһын биләгән вице-президенттарға айырым номер бирелә.

Һигеҙ Америка президенты үҙ вазифаһында вафат була. Дүртәүһе үҙ вәкәләттәрен үтәгәндә тәбиғи сәбәптәрҙән вафат булған (Уильям Генри Гаррисон^[2], Закари Тейлор^[3], Уоррен Гардинг^[4] һәм Франклин Д. Рузвельт), дүрт президент үлтерелә: Линкольн (1865 йыл, театрҙа көньяҡ кешеһе), Гарфилд (1881, тимер юл вокзалында психик ауырыу тарафынан), Мак-Кинли (1901, күргәҙмәлә анархист тарафынан^[5]) һәм Кеннеди (1963, Ли Харви Освальд тарафынан), һәм береһе отставкаға китә (Ричард Никсон)^[6].

Граждандар һуғышы ваҡытында 1861 йылдан 1865 йылға тиклем Америка Конфедератив штаттары президенты вазифаһы була. Был саҡта көньяҡ штаттар үҙҙәрен бойондороҡһоҙ тип иғлан итә һәм Америка Ҡушма Штаттары составынан сыға. Америка Конфедератив штаттарының беренсе һәм берҙән-бер президенты Джефферсон Дэвис була, ул был вазифаны 1861 йылдың 18 февраленән 1865 йылдың 10 майына тиклем биләй (ул ваҡытта вице-президент Александр Стивенс була).

Президенттар исемлеге

Партиялар

     Партияһыҙ                  Федератив           Демократик-республикасы      
     Демократик партия           Вигтар партияһы                              Республиканская партияһы     

№	Фото	Президент	Начало срока	Конец срока	Партияға ҡарауы	Вице-президент	Президентлыҡ дауамлылығы (көндәрҙә)
1		Вашингтон, ДжорджДжордж Вашингтон[7][8][9] (1732—1799)	30 апрель, 1789 йыл	4 март, 1797 йыл	Партияһыҙ	Адамс, ДжонДжон Адамс	2865
2		Адамс, ДжонДжон Адамс[10][11][12] (1735—1826)	4 март, 1797 йыл	4 март, 1801 йыл	Федералист	Томас Джефферсон	1460
3		Джефферсон, ТомасТомас Джефферсон[13][14][15] (1743—1826)	4 марта 1801	4 марта 1809	Демократ-республиканлы	Аарон Бурр Джордж Клинтон	2922
4		Мэдисон, ДжеймсДжеймс Мэдисон[16][17][18] (1751—1836)	4 март, 1809 йыл	4 март,1817 йыл	Демократ-республиканлы	Джордж Клинтон Вазифа буш Элбридж Герри	2922
5		Монро, ДжеймсДжеймс Монро[19][20][21] (1758—1831)	4 март, 1817 йыл	4 март, 1825 йыл	Демократ-республиканлы	Томпкинс, ДэниэлДэниэл Томпкинс	2922
6		Адамс, ДжонКуинсиДжон Куинси Адамс[22][23][24] (1767—1848)	4 март, 1825 йыл	4 март, 1829 йыл	Демократ-республиканлы	Кэлхун, Джон КолдвеллДжон Колдвелл Кэлхун	1461
7		Джексон, ЭндрюЭндрю Джексон[25][26][27] (1767—1845)	4 март, 1829 йыл	4 март, 1837 йыл	Демократ	Джон Колдуэлл Кэлхун Вазифа буш Мартин Ван Бюрен	2922
8		Ван Бюрен, МартинМартин Ван Бюрен[28][29][30] (1782—1862)	4 март, 1837 йыл	4 март, 1841 йыл	Демократ	Джонсон, РичардРичард Джонсон	1461
9		Гаррисон, УильямУильям Гаррисон[31][32][33] (1773—1841)	4 март, 1841 йыл	4 апрель, 1841 йыл[34]	Виг	Тайлер, ДжонДжон Тайлер	31
10		Тайлер, ДжонДжон Тайлер[35][36][37] (1790—1862)	4 апреля 1841	4 март, 1845 йыл	Виг	- !Вазифа буш	1430
					Партияһыҙ[38]
11		Полк, Джеймс НоксДжеймс Нокс Полк[39][40][41] (1795—1849)	4 март, 1845 йыл	4 март, 1849 йыл	Демократ	Даллас, ДжорджДжордж Даллас	1461
12		Тейлор, ЗакариЗакари Тейлор[42][43][44] (1784—1850)	4 март, 1849 йыл	9 июль, 1850 йыл[34]	Виг	Филлмор, МиллардМиллард Филлмор[45][46][47]	492
13		Филлмор, МиллардМиллард Филлмор (1800—1874)	9 июль, 1850 йыл	4 март, 1853 йыл	Виг	- !Вазифа буш	969
14		Пирс, ФранклинФранклин Пирс[48][49][50] (1804—1869)	4 март, 1853 йыл	4 март, 1857 йыл	Демократ	Уильям Кинг Вазифа буш	1461
15		Бьюкенен, ДжеймсДжеймс Бьюкенен[51][52][53] (1791—1868)	4 март, 1857 йыл	4 март, 1861 йыл	Демократ	Брекинридж, ДжонДжон Брекинридж	1461
16		Линкольн, АвраамАвраам Линкольн[54][55][56] (1809—1865)	4 март, 1861 йыл	15 апрель, 1865 йыл[57]	Республиканец[58]	Ганнибал Гэмлин	1503
						Эндрю Джонсон
17		Джонсон, ЭндрюЭндрю Джонсон[59][60][61] (1808—1875)	15 апрель, 1865 йыл	4 март, 1869 йыл	Демократ[58]	- !Вазифа буш	1419
18		Грант, УлиссУлисс Грант[62][63][64] (1822—1885)	4 март, 1869 йыл	4 март, 1877 йыл	Республиканлы	Шайлер Колфакс Генри Уилсон Вазифа буш	2922
19		Хейс, РатерфордРатерфорд Хейс[65][66][67] (1822—1893)	4 март, 1877 йыл	4 март, 1881 йыл	Республиканлы	Уилер, УильямУильям Уилер	1461
20		Гарфилд, ДжеймсДжеймс Гарфилд[68][69][70] (1831—1881)	4 март, 1881 йыл	19 сентябрь, 1881 йыл[57]	Республиканлы	Артур, ЧестерЧестер Артур	199
21		Артур, ЧестерЧестер Артур[71][72][73] (1829—1886)	19 сентябрь, 1881 йыл	4 март, 1885 йыл	Республиканлы	- !Вазифа буш	1262
22		Кливленд, ГроверГровер Кливленд[74][75] (1837—1908)	4 март, 1885 йыл	4 март, 1889 йыл	Демократ	Томас Хендрикс Вазифа буш	1461
23		Гаррисон, БенджаминБенджамин Гаррисон[76][77][78] (1833—1901)	4 март, 1889 йыл	4 март, 1893 йыл	Республиканлы	Мортон, ЛевиЛеви Мортон	1461
24		Кливленд, ГроверГровер Кливленд (второй раз)[74] (1837—1908)	4 март, 1893 йыл	4 март, 1897 йыл	Демократ	Стивенсон, ЭдлайЭдлай Стивенсон	1461
25		Мак-Кинли, УильямУильям Мак-Кинли[79][80][81] (1843—1901)	4 март, 1897 йыл	14 сентябрь, 1901 йыл[57]	Республиканлы	Гаррет Хобарт Вазифа буш Теодор Рузвельт	1654
26		Рузвельт, ТеодорТеодор Рузвельт[82][83][84] (1858—1919)	14 сентябрь, 1901 йыл	4 март, 1909 йыл	Республиканлы	Вазифа буш Чарльз Фэрбенкс	2728
27		Тафт, УильямУильям Тафт[85][86][87] (1857—1930)	4 март, 1909 йыл	4 март, 1913 йыл	Республиканлы	Джеймс Шерман Вазифа буш	1461
28		Вильсон, ВудроВудро Вильсон[88][89][90] (1856—1924)	4 март, 1913 йыл	4 март, 1921 йыл	Демократ	Маршалл, ТомасТомас Маршалл	2922
29		Гардинг, УорренУоррен Гардинг[91][89][92] (1865—1923)	4 март, 1921 йыл	2 август, 1923 йыл[34]	Республиканлы	Кулидж, КалвинКалвин Кулидж	881
30		Кулидж, КалвинКалвин Кулидж[93][89][94] (1872—1933)	2 август, 1923 йыл	4 март, 1929 йыл	Республиканлы	Вазифа буш Чарльз Дауэс	2041
31		Гувер, ГербертГерберт Гувер[95][89][96] (1874—1964)	4 март, 1929 йыл	4 март, 1933 йыл	Республиканлы	Кёртис, ЧарльзЧарльз Кёртис	1461
32		Рузвельт, ФранклинФранклин Рузвельт[97][98][99] (1882—1945)	4 март, 1933 йыл	12 апрель, 1945 йыл[34]	Демократ	Джон Гарнер Генри Уоллес Гарри Трумэн	4422
33		Трумэн, ГарриГарри Трумэн[100][98][101] (1884—1972)	12 апрель, 1945 йыл	20 ғинуар, 1953 йыл	Демократ	Вазифа вакантнлы Олбен Баркли	2840
34		Эйзенхауэр, ДуайтДуайт Эйзенхауэр[102][103][104] (1890—1969)	20 ғинуар, 1953 йыл	20 ғинуар, 1961 йыл	Республиканлы	Никсон, РичардРичард Никсон	2922
35		Кеннеди, ДжонДжон Кеннеди[105][106][107] (1917—1963)	20 ғинуар, 1961 йыл	22 ноябрь, 1963 йыл[57]	Демократ	Джонсон, ЛиндонЛиндон Джонсон	1036
36		Джонсон, ЛиндонЛиндон Джонсон[106][108] (1908—1973)	22 ноябрь, 1963 йыл	20 ғинуар, 1969 йыл	Демократ	Вазифа буш Хьюберт Хамфри	1886
37		Никсон, РичардРичард Никсон[109][110][111] (1913—1994)	20 ғинуар, 1969 йыл	9 август, 1974 йыл[112]	Республиканлы	Спиро Агню Вазифа буш Джеральд Форд	2027
38		Форд, ДжеральдДжеральд Форд[113][114][115] (1913—2006)	9 август, 1974 йыл	20 ғинуар, 1977 йыл	Республиканлы	Вазифа буш Нельсон Рокфеллер	895
39		Картер, ДжиммиДжимми Картер[116][114][117] (род. 1924)	20 ғинуар, 1977 йыл	20 ғинуар, 1981 йыл	Демократ	Мондейл, УолтерУолтер Мондейл	1461
40		Рейган, РональдРональд Рейган[118][114][119] (1911—2004)	20 ғинуар, 1981 йыл	20 ғинуар, 1989 йыл	Республиканлы	Буш — старший, ДжорджДжордж Буш — старший	2922
41		Буш, Джордж Герберт УокерДжордж Герберт Уокер Буш («Джордж Буш — старший»)[120][121][122] (1924—2018)	20 ғинуар, 1989 йыл	20 ғинуар, 1993 йыл	Республиканлы	Куэйл, ДэнДэн Куэйл	1461
42		Клинтон, БиллБилл Клинтон[123][124][125] (род. 1946)	20 ғинуар, 1993 йыл	20 ғинуар, 2001 йыл	Демократ	Гор, АльбертАльберт Гор	2922
43		Буш, Джордж УокерДжордж Уокер Буш («Джордж Буш — младший»)[126][127][128] (род. 1946)	20 ғинуар, 2001 йыл	20 ғинуар, 2009 йыл	Республиканлы	Чейни, ДикДик Чейни	2922
44		Обама, БаракБарак Обама[129][130][131] (род. 1961)	20 ғинуар, 2009 йыл	20 ғинуар, 2017 йыл	Демократ	Байден, ДжоДжо Байден	2922
45		Трамп, ДональдДональд Трамп (род. 1946)	20 ғинуар, 2017 йыл	20 ғинуар, 2021 йыл	Республиканлы	Пенс, МайкМайк Пенс	1461
46		Байден, ДжоДжо Байден (род. 1942)	20 ғинуар, 2021 йыл	Хәҙерге срогы сыға 20 ғинуар 2025 йыл	Демократ	Харрис, КамалаКамала Харрис	1732

Хәҙерге көндә йәшәгән элекке президенттар

Бөгөнгө көнгә ҡарата биш элекке Америка президенты иҫән:

Президент	Президентстлыҡ итеү йылдары	Тыуған йылы
Джимми Картер	1977—1981	1 октябрь, 1924 йыл
Билл Клинтон	1993—2001	19 август, 1946 йыл
Джордж Уокер Буш	2001—2009	6 июль, 1946 йыл
Барак Обама	2009—2017	6 август, 1961 йыл
Дональд Трамп	2017—2021	14 июнь, 1946 йыл

Партиялар

     Партияһыҙ                 Федералистар партияһы (АҠШ)            Демократик-республика партияһы            Демократик партия            Вигтар партияһы                               Республика партиһы      

Президент	Билл Клинтон	1993—2001	19 август, 1946 йыл
Джордж Уокер Буш	2001—2009	6 июль, 1946 йыл
Барак Обама	14 июнь, 1946

Хәҙерге көндә йәшәгән элекке президенттар

Президент	Президент булыу йылдары	Тыуған датаһы
Джимми Картер	1977—1981	1 октябрь, 1924 йыл
Билл Клинтон	1993—2001	19 август, 1946 йыл
Джордж Уокер Буш	2001—2009	6 июль, 1946 йыл
Барак Обама	2009—2017	6 август, 1961 йыл
Дональд Трамп	2017—2021	14 июнь, 1946

2018 йылдың 30 ноябрендә Джордж Буш-өлкән (1989 йылдан 1993 йылға тиклем президент) 94 йәшендә вафат була.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• • Проклятие Текумсе
  • Список первых леди США

Иҫкәрмәләр