Македония (Греция)

Македони́я (юнан. Μακεδονία), шулай уҡ Грек Македо́нияһы ( Эге́й Македо́нияһы йәки Аҡ диңгеҙ Македо́нияһы терминдарын башлыса Грецияның төньяҡ күршеләре файҙалана^[2]) — Македонияның тарихи-географик өлкәһе өлөшө, уны 1912—1913 йылдарҙа Балҡан һуғышы осоронда грек армияһы азат иткән. Бухарест килешеүе (1913) буйынса ул Греция составына ингән, майҙаны хәҙерге грек дәүләтенең 25,9 % территорияһын тәшкил итә.

Македония
юнан. Μακεδονία
Байраҡ[d]
Нигеҙләү датаһы	1913
Рәсми атамаһы	Μακεδονία
Кем хөрмәтенә аталған	Македония[d]
Этнохороним	Macedoni
Дәүләт	Греция
Административ үҙәк	Салоники
Халыҡ һаны	2 382 857 кеше[1]
Ҡулланылған тел	новогреческий язык[d] һәм понтийский язык[d]
Майҙан	34 177 км², 13 196 миль²
Описание печати/эмблемы	Вергинская звезда[d]
Македония Викимилектә

Грецияла Македония тип кенә атала, был Грецияның халыҡ һаны һәм майҙаны буйынса икенсе урында торған регионы.

Македония 1912 йылғы географик Македонияның 52,4% майҙанын биләй һәм уның халҡының 52,9 % тәшкил итә.

Географияһы

Македония — Төньяҡ Грецияның (Northern Greece) тарихи географик өлкәһе, уның иң ҙур майҙанын биләй. Көнбайышта Пинд тауҙарынан башлап Эпир менән , көнсығышта Нестос йылғаһы буйлап Фракия менән сикләшә. Көньяҡ сигенең өстән ике өлөшө Эгей диңгеҙе буйынан үтә, өстән бере — Камвуния һәм Олимп тауҙары буйлап Фессалияға барып сыға. Төньяҡтан дәүләт сиге Албания, Төньяҡ Македония һәм Болгария янынан үтә.

Был Аттиканан ҡала иң ҙур майҙанлы ( ил ерҙәренең 25,9 %) һәм иң күп кеше йәшәгән географик өлкә. Майҙаны 34 177,564 квадрат километр^[3]. 2011 йылғы иҫәп алыу буйынса халҡы 2 402 532 кеше^[4].

100 мең тирәһе славян телле әҙселек бар, 10 - 30 мең тирәһе кеше үҙен македониялы һанай, улар үҙҙәрен гректарға индермәй ^[5].

Македония Грецияның утрау өлөшөнән ландшафтының байлығы, тәбиғәт шарттарының төрлөлөгө, флора һәм фаунаһының күп төрлөлөгө, изге урындары, археологик ҡомартҡылары һәм боронғолоғо менән айырылып тора.

Административ бүленеше

«Калликратис» программаһы буйынса административ яҡтан 3 периферияға бүленә,уларҙың береһе Фракияны, 14 периферия берәмеген һәм 1 айырым административ берәмек Айон-Оросто (Афон) үҙ эсенә ала.

Көнбайыш Македония периферияһы ошондай берәмектәрҙән тора: Гревена, Кастория, Козани һәм Флорина, административ үҙәге — Козани. Үҙәк Македония ошондай берәмектәрҙән тора: Иматия, Килкис, Пела, Пиерия, Салоники, Сере һәм Халкидики, административ үҙәге — Салоники. Көнсығыш Македония һәм Фракия ошондай берәмектәрҙән тора: Драма, Кавала һәм Тасос.

Македония	Поз.	Греции перифериялары (периферия берәмеге)	Административ үҙәк	Майҙан, км²[3]	Халҡы, кеше (2011)[4]
		Көнбайыш Македония	Козани	9451,406	283 689
	1	Кастория	Кастория	1720,133	50 322
	2	Флорина	Флорина	1924,564	51 414
	3	Козани	Козани	3515,853	150 196
	4	Гревена	Гревена	2290,856	31 757
		Үҙәк Македония	Салоники	18 810,523	1 880 058
	5	Пела	Эдеса	2505,774	139 680
	6	Иматия	Верия	1700,810	140 611
	7	Пиерия	Катерини	1516,702	126 698
	8	Килкис	Килкис	2518,880	80 419
	9	Салоники	Салоники	3682,736	1 110 312
	10	Халкидики	Полийирос	2917,877	105 908
	11	Сере	Сере	3967,744	176 430
		Көнсығыш Македония һәм Фракия (часть)		5579,998	236 974
	12	Драма	Драма	3468,293	98 287
	13	Кавала	Кавала	1731,608	124 917
		Тасос	Тасос	380,097	13 770
		Айон-Орос (Афон, айырым административ берәмек)	Карье	335,637	1811
		Македония		34 177,564	2 402 532

Македонияла тыуғандар

• Аристотель, боронғо грек философ һәм ғалимы
• Филипп II Македонский, Македония базилевсы.
• Александр Македонский, Македония базилевсы.
• Константин-Кирилл Философ и Мефодий, глаголица авторҙары.
• Василий Македонянин (830—886), әрмән сығышлы византия императоры.
• Димитрий Кидонис (1324—1398) — грек гуманисы һәм латинсыһы.
• Филофей Коккин — грек руханийы, философ
• Исидор Киевский (Исидор Грек) — митрополит
• Коттуниос Иоаннис (юнан. Ἰωάννης Κωττούνιος) (1577—1658) — атаҡлы грек ғалимы, философ һәм гуманист.
• Мейданис Панос — легендар грек клефы.
• Папазолис Георгиос (1725—1775) —рус армияһы офицеры, 1770 йылғы грек баш күтәреүе етәксеһе.
• Паппас Эммануил, 1821 йылғы грек революцияһы ҡаһарманы.
• Касомулис Николаос (1795—1872) — яҙыусы-тарихсы
• Анастасиос Каратасос (1766—1830) — грек революцияһы ҡаһарманы
• Гацос Ангелис (1771—1839) — грек революцияһы ҡаһарманы
• Лассанис Георгиос (1793—1870) — грек революционеры, яҙыусы * Гоце Делчев, болгарский революционер.
• Хадзис Василиос (1870—1915) — рәссам -[[маринист
• Деметриус Викелас (1835—1908) — Халыҡ-ара Олимпия Комитетының МОК беренсе президенты.
• Димитр Благоев, болгар сәйәсмәне.
• Мустафа Кемаль Ататюрк (1881—1938) — премьер-министр (1920—1921) һәм Төркиә президенты (1923—1938).
• Константинос Караманлис (1907—1998) — премьер-министр (1955—1963, шулай уҡ 1974—1980) һәм Греция президенты (1980—1985 һәм 1990—1995).
• Вицорис Димитрис (1902—1945) — грек рәссамы, экспрессионист.
• Антон Югов (1904—1991) — сәйәсмән, Болгария премьер-министры , (1956—1962 йй.)..
• Сардзетакис Христос, Греция президенты.
• Георгиос Зорбас (1867—1942) — Грек Зорба прототибы. роману).

Шулай уҡ ҡара

• Македоняне
• Македония (область)
• Македония ТВ — местный телеканал
• Аэропорт Македония — государственный аэропорт Салоников
• «Македония» — греческая газета в Греческой Македонии.
• Славяне в Греции