Олёкминск

Олёкминск (саха Өлүөхүмэ) — (1783 йылдан) булыу Рәсәйҙәге ҡала, Саха Республикаһы (Яҡутстан) Олёкминск районы ҡала биләмәһенең административ үҙәге.

Олёкминск
саха Өлүөхүмэ
Герб
Нигеҙләү датаһы	1635
Рәсми атамаһы	Өлүөхүмэ
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Олёкминск улусы һәм Городское поселение город Олёкминск[d][1]
Административ-территориаль берәмек	Городское поселение город Олёкминск[d][1], Олёкминск улусы һәм Олёкминский округ[d]
Халыҡ һаны	8457 кеше (2023)[2]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	150 метр
Майҙан	12 км²
Почта индексы	678100
Урындағы телефон коды	41138
Олёкминск Викимилектә

Этимологияһы

Фараз ителеүенсә, Олёкма йылғаһы гидронимынан алынған. Был исем эвенк телендәге Олооһунай һүҙенә барып тоташа — «тейенле, тейенгә бай» тигәнде аңлата. Е. М. Поспелов фекеренсә иһә, был 1400 километрҙан ашыу оҙонлоҡтағы йылғаға бәйләнгәнгә оҡшамаған^[3]..

Географияһы

Ҡала Лена йылғаһының һул ярында урынлашҡан , Якутск ҡалаһынан 630 км алыҫлыҡта төйәкләнгән.

Климаты

Климаты — ҡырҡа континенталь. Иң күп ямғырҙар июль-август айҙарына тура килә, ул ваҡытта Тымыҡ океан яғынан бер аҙ яуым-төшөм килеп етә.

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек
Абсолют максимум, °C	2,8	1,0	11,2	18,8	31,1	35,4	36,5	37,7	26,6	18,2	6,1	−0,7
Уртаса максимум, °C	−26,6	−20,4	−8,1	3,3	13,3	22,2	24,8	21,1	11,5	−0,8	−16,6	−26,1
Уртаса температура, °C	−30,7	−25,9	−15,1	−2,9	7,1	15,3	18,4	14,6	6,1	−5	−20,8	−29,9
Уртаса минимум, °C	−34,6	−30,7	−21,8	−9,2	1,0	8,5	12,0	8,8	1,4	−9	−24,9	−33,6
Абсолют минимум, °C	−60,1	−57,6	−47,4	−35,1	−16,1	−4,7	0,2	−4,4	−14,5	−32,1	−49,1	−57,2
Яуым-төшөм нормаһы, мм	17	11	9	10	32	39	56	49	41	21	21	18
Сығанаҡ: Пойыла и климат

Һуңғы йылдарҙа уртаса айлыҡ температура[4]
Ай	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Йыл
2001 йыл, °C	−34,6	−30,0	−17,3	−5,5	8,3	17,4	21,8	15,2	3,9	−4,4	−14,1	−29,3	−5,7
2002 йыл, °C	−28,3	−21,1	−11,8	−3,7	9,4	16,9	20,1	16,6	6,3	−8,0	−21,1	−33,0	−4,8
2003 йыл, °C	−31,7	−22,9	−10,7	−1,4	4,8	15,1	19,6	14,6	7,0	−5,3	−25,0	−22,2	−4,8
2004 йыл, °C	−31,4	−31,7	−15,8	−4,0	6,0	13,5	16,6	13,1	6,8	−6,2	−13,8	−36,7	−7,0
2005 йыл, °C	−29,9	−26,9	−15,0	−0,8	9,2	16,1	18,1	13,0	8,0	−3,9	−21,7	−32,1	−5,5
2006 йыл, °C	−37,7	−27,2	−17,4	−3,1	6,1	15,1	17,7	13,5	7,2	−7,4	−23,1	−25,8	−6,8
2007 йыл, °C	−20,1	−29,7	−17,2	0,6	7,9	14,9	16,2	15,0	7,0	−2,9	−16,7	−25,9	−4,2
2008 йыл, °C	−28,1	−19,6	−8,3	−4,9	7,9	18,6	17,8	14,4	4,3	−2,3	−23,7	−35,4	−4,9
2009 йыл, °C	−30,3	−35,0	−18,5	−1,0	5,3	17,1	18,4	14,3	7,2	−4,3	−23,8	−34,0	−7,1
2010 йыл, °C	−32,9	−29,0	−17,5	−4,5	8,8	15,1	19,3	14,3	4,5	−5,4	−14,4	−36,4	−6,5
2011 йыл, °C	−28,0	−26,7	−10,8	−0,3	9,1	16,7	19,6	15,0	3,7	−1,9	−19,2	−29,1	−4,3
2012 йыл, °C	−34,1	−25,7	−21,3	−4,6	7,8	16,1	19,6	12,5	8,1	−7,8	−23,0	−32,3	−7,1
2013 йыл, °C	−36,1	−26,4	−18,3	−3,5	9,3	16,2	15,9	14,8	6,1	−3,8	−16,7	−26,2	−5,7
2014 йыл, °C	−37,9	−31,5	−11,5	1,7	10,5	16,0	19,1	14,4	5,0	−6,4	−19,7	−30,6	−5,9
2015 йыл, °C	−27,8	−22,7	−12,8	−3,8	7,9	14,5	19,3	16,9	5,8	−4,1	−19,3	−23,6	−4,1
2016 йыл, °C	−26,0	−25,9	−10,7	−1,1	5,5	14,5	16,1	13,0	7,7	−8,4	−25,5	−29,8	−5,8
2017 йыл, °C	−26,3	−23,7	−9,5	−0,8	6,2	17,8	17,3	15,4	5,4	−5,0	−20,9	−33,8	−4,8
2018 йыл, °C	−29,5	−26,7	-9,7	3,4	13,7	23,5	25,2	21,7	12,5	2,7	-9,6	-19,5	0,6

Ҡояшлы ваҡыт, бер айҙағы сәғәттәр[5].
Ай	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	йыл
Ҡояшлы ваҡыт, с	37	116	211	249	267	294	307	242	153	93	60	16	2045

Иҡтисады

• урман сәнәғәте
• ит комбинаты
• икмәк заводы
• электр станцияһы
• геологик партия
• һөт продукцияһы
• алтын сығарыу
• ВСТО нефть үткәргесе

Олёкминск районы территорияһынан «Көнсығыш Себер — Тымыҡ океан» нефть үткәргесе, «Себер көсө» газ торбаһы үтә.

Авиация

Олёкминскиҙа аэропорт эшләй

Һылтанмалар

• История города Наша Олёкма
• Олёкминск в энциклопедии «Мой город» 2008 йыл 25 май архивланған.
• Герб города 2009 йыл 27 август архивланған.
• 370 лет со дня основания города Олёкминск Национальная библиотека РС(Я)
• Лист топографической карты P-51-XXXI,XXXII