Рязань

Ряза́нь (1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский) — Рәсәйҙең Рязань өлкәһе үҙәге. Илдең иң ҙур 30 ҡалаһы иҫәбендә тора. Окаға Трубеж йылғаһы ҡушылған урында урынлашҡан. Мәскәүҙән 180 км. алыҫлыҡта ята.

Ҡала
Рязань
Флаг Герб
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Рязань өлкәһе
Ҡала округы	Рязань
Координаталар	54°37′ с. ш. 39°43′ в. д.HGЯO
Эске бүленеш	4 административокруг
Мэр	Виталий Артёмов (с 2010)[1]
Нигеҙләнгән	1095
Беренсе мәртәбә телгә алынған	1301
Элекке исеме	1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский
Ҡала с	1095
Майҙаны	224,163[2] км²
Бейеклеге	130 м
Климат тибы	умеренно-континенталь
Рәсми теле	[[урыҫ]]
Халҡы	527 905 кеше (2010)
Тығыҙлығы	2344 кеше/км²
Конфессиональ составы	алфавит буйынса: иудеҙар, католиктар, мосолмандар, православ христандар, протестанттар, иҫке православ христиандар
Этнохороним	ряза́нсылар, ряза́нсы
Телефон коды	+7 4912
Почта индексы	390000—390048
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	62
ОКАТО коды	61 401
ОКТМО коды	61 701 000 001
Рәсми сайт	admrzn.ru  (рус.) (инг.)
ҡала көнө	августын 1-се шәмбе
Награды	Красное знамя СССР
«халыҡ» исемдәр	Деса́нт башҡалаһы, Есе́нин башҡалаһы, ҡайын ситец иле, Ока йылғаһы буйҙары башҡалаһы
Рязань

Хәрби, эре фән һәм сәнәғәт үҙәге. Ҡаланы ике аэропорт, ике тимер юлы, ике йылға порттары хеҙмәтләндерә. Порттарҙан Антлантик һәм Төньяҡ боҙло океанға сығыу мөмкинлеге бар. Ҡала майҙаны - 224 км².

Климат

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Йыл
Абсолют максимум, °C	6,3	7,8	17,8	29	33,5	36,7	38,9	39,5	33	24,2	15,1	8,9	39,5
Уртаса максимум, °C	−4,6	−4,4	1,5	11,8	19,8	23,2	25,1	23,3	16,9	9,2	0,7	−3,5	9,9
Уртаса температура, °C	−7,5	−7,9	−2,3	6,6	13,6	17,2	19,2	17,3	11,6	5,4	−1,8	−6,2	5,4
Уртаса минимум, °C	−10,5	−11,2	−5,6	2,4	8,1	12	14,1	12,4	7,6	2,4	−4	−9	1,6
Абсолют минимум, °C	−40,9	−34,8	−28,6	−18,6	−5	−1,8	3,5	0,4	−7,3	−14,7	−24,5	−39,7	−40,9
Яуым-төшөм нормаһы, мм	38	34	26	38	34	64	80	57	51	64	46	43	575
Сығанаҡ: Погода и климат

Үҫемлектәр донъяһы

Рязань урман һәм дала майҙанында урынлашҡан (Ока йылға менән бүленә).

Эре паркттар:

1. Рюминская роща, Г. В. Рюминым менән яҫалған
2. Приокский лесопаркы
3. Үҙәк ҡала паркы
4. Гагарин ис. паркы
5. Луков урманы
6. Дуҫлыҡ паркы
7. Мемориал паркы

Иҫке Рязань

• 
  Парад гербы
• 
  Кесе гербы
• 
  Герб, 1779 йыл

Ҡоролош

Рязанден административ округтар

Рязань 4 административ округҡа бүленә:

• Совет
• Тимер юл
• Мәскәү
• Октябрь

Халыҡ һаны

1825[3]	1833[4]	1840[5]	1847[6]	1856[7]	1863[8]	1867[9]	1870[10]	1885[11]	1897[12]	1917[13]	1920[13]
▲ 18 326	▼ 17 635	▲ 18 951	▼ 18 641	▲ 21 449	▲ 22 279	▼ 17 950	▲ 19 990	▲ 30 327	▲ 46 122	▲ 47 829	▼ 41 276

1923[13]	1926[14]	1937[15]	1939[16]	1959[17]	1970[18]	1979[19]	1989[20]	2002[21]	2010	2012[22]	2013[23]
▲ 44 902	▲ 50 919	▲ 71 865	▲ 95 357	▲ 214 130	▲ 350 151	▲ 453 267	▲ 514 638	▲ 521 560	▲ 525 062	▲ 526 092	▲ 527 700

Милли состав (2010)

• Урыҫтар: 95,8 %
• Украиндар: 0,8 %
• Белорустар: 0,3 %
• Әрмәндәр: 0,5 %
• Әзербайжандар: 0,3 %
• Мордвалар: 0,2 %
• Татарҙар: 0,2 %
• башҡалар: 1,9 %^[24]

Рязань кремле аҡсала

Александр Невский Соборы

Уҡыу йорттары

Рязань дәүләт медицина университеты

Рязань хәрби-һауа десант институты

Билдәле шәхестәре

Файл:Ivan Pavстlov NLM2.jpg

Иван Павлов-рустарҙан беренсе Нобель лауреаты

Сергей Есенин

Эраст Гарин

Совет спортсы-ауыр атлет Василий Алексеев

Ғалимдар һәм конструкторҙар

• Минцлов Сергей Рудольфович (1870—18.12.1933), яҙыусы, тарихсы, библиограф. 1910—1911 йылдарҙа Өфө губернаһының Богоявленск округында земство начальнигы. Стәрлетамаҡ өйәҙенең тәбиғи һәм тарихи ҡомартҡыларын, башҡорттарҙың һәм төбәктә йәшәгән башҡа халыҡтарҙың этнографияһын, фольклорын өйрәнеүсе.
• Иван Павлов — беренсе рус Нобель лауреаты;
• Константин Циолковский —космонавтикаға нигеҙ һалыусы;
• Мичурин, Иван Владимирович — биолог һәм селекционер;
• Андрей Марков (старший) ;
• Владимир Уткин;
• Сергей Непобедимый;
• Виталий Шафранов;
• Костычев Павел Андреевич
• Кравков Николай Павлович
• Дубовицкий Петр Александрович
• Чаплыгин Сергей Алексеевич
• Семёнов-Тян-Шанский Пётр Петрович — географ
• Загоскин, Лаврентий Алексеевич — географ

Яҙыусылар

• Сергей Есенин
• Константин Паустовский
• Михаил Салтыков-Щедрин
• Яков Полонский
• Нина Краснова
• Константин Симонов
• Евгений Маркин
• Александр Солженицын

Сәнғәт эшмәкәрҙәре, архитекторҙар

• Иван Пожалостин
• Николай Ефимов
• Евгений Каширин
• Пётр Боклевский
• Георгий Вагнер

Адвокаттар

• Владимир Жданов
• Алексей Гребенской

Актёрҙар

• Эраст Гарин
• Александр Фатюшин
• Ирина Розанова
• Николай Яковлев
• Владимир Балашов

Йырсылар һәм музыканттар

• Екатерина Аглинцева
• Александр Александров
• Сергей Гилев
• Семён Заливухин
• Георгий Кантор
• Анатолий Новиков
• Вячеслав Наумов
• Александр Окаёмов
• Александр Оленин
• Пётр Оленин
• Мария Оленина-Д’Альгейм
• Николай Озеров
• Анатолий Орфёнов
• Алексей Пирогов
• Александр Пирогов
• Михаил Пирогов
• Григорий Пирогов
• Евгений Попов
• Клавдий Птица
• Александр Соколов
• Полина Ульянова
• Никандр Ханаев
• Юрий Холопов
• Сергей Ценин
• Екатерина Щербаченко

Спортсылар

• Сергей Панов
• Василий Алексеев
• Виктор Косичкин
• Олег Романцев
• Ирина Симагина

Эшҡыуарҙар

• Роман Путин