Таҡһыр

Таҡһыр (рус. Таксырово) — Башҡортостандың Әбйәлил районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 398 кеше^[1]. Почта индексы — 453614, ОКАТО коды — 80201819004.

Ауыл
Таҡһыр Таҡһыр
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Әбйәлил районы
Координаталар	53°14′15″ с. ш. 58°39′26″ в. д.HGЯO
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 201 819 004
ОКТМО коды	80 601 419 116
Картаны күрһәтергә/йәшерергә Таҡһыр

Халыҡ һаны

Халыҡ иҫәбе
2002[2]	2009[2]	2010[3]
332	↗410	↘398

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — башҡорттар 99 % тәшкил итә^[4].

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	398	196	202	49,2	50,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Асҡар): 18 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Гусев): 8 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Магнитогорск): 53 км

Урамдары

• Йәштәр урамы (рус. Молодежная (улица))
• Телянче' урамы (рус. Телянче (улица))^[5]

Тарихы

Таҡһыр (Теләнсе) һәм Әбделғәзе ауылдары халҡы ла яҡын туғандаш бәйләнештә булған. Таҡсыр ауылының тәүге исеме Тамъян улусы старшинаһы, пугачевсы Тләнсе Иҫәшев исеменән килеп сыҡҡан. Икенсе исеме — уның 1764 йылғы улы улус старшинаһы Таҡсыр Теләнчин исеменән. Уның ҡустылары: зауряд-eсаул Хөсәйен, Мөхәммәтшәриф. Таҡһырҙың балалары — Динислам, Яйыҡбай, Айытбай, Фазулла. XVIII быуат был ауыл тураһында мәғлүмәт булмай. Халыҡ Аҡимбәт ауылынан сыҡҡан, тигән фараз бар, сөнки 1776 йылда Иҫәшевтар бында йәшәгән.

1834 йылда ауылда 15 йортта 153 кеше була. 1859 йылда 28 йортта 180 кеше йәшәгән.

1920 йылда 63 йортта 275 кеше йәшәгән.

Рәхмәтулла Дәүләткилдин 1805—1807 йылдарҙа Рәсәйҙең Францияға ҡаршы кампанияһында ҡатнашҡан. Шәмсетдин Хоҙайғолов менән Ғәҙелша Дәүләткилдин XIX быуаттың 20-се йылдар аҙағында Бессарабияла кордон (сик буйы) хеҙмәтендә була.

Таҡһыр халҡының төп шөғөлө — малсылыҡ. 170 кешенең 306 йылҡыһы, 176 һыйыры, 100 һарығы, 50 кәзәһе була. 28 йорттан 20-е Йәнгел, Яманйылға, Һартйылға йылғалары буйлап йәйләүгә сыҡҡан. 1842 йылда бөтөнөһөнә 144 бот яҙғы иген сәселгән^[6].