Томск политехник университеты
Рәсәй Федерацияһының юғары уҡыу йорты From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Томск милли-тикшеренеү политехник университеты — Рәсәйҙең Урал аръяғы өлөшөндә боронғо техник юғары уҡыу йорто.
ТПУ Рәсәйҙәге иң эре алдынғы уҡыу үҙәктәренең береһе булып тора, илдең биш иң яҡшы техник университеттары иҫәбенә инә[14]. Халыҡ-ара танылыу алған, Association of European and Administrations Reserch Management (EARMA[15]), and Engineering Advanced Research for Engineering Conderence Schools of Education (CESAER), and education of Science and Technology Universities Research for Linking Consortium (CLUSTER), University Association European (EUA)[16]халыҡ-ара ойошмаларының тулы хоҡуҡлы ағзаһы булып тора
5-100 Проектында — донъяның алдынғы фәнни-мәғариф үҙәктәре араһында төп Рәсәй университеттарының конкурентлығын күтәреү программаһында ҡатнашыусы
Remove ads
Тарихы
Император Николай Икенсенең Томск технология институты
1896 йылда Рәсәй империяһы Халыҡ мәғарифы министрлығы тарафынан «Император Николай II Томск технология институтының» кеүек нигеҙ һалына. 1896—1902 йылдарҙа университтың төп бинаһы архитектор Р. Р. Марфельд проекты буйынса төҙөлә.
Дәрестәр 1900 йылдың 9 октябрендә башлана, тәүге лекцияны (аналитик геометрия) профессор В.Л. Некрасов уҡый. Институтты ойоштороуҙа, бигерәк тә уның химия бүлеген булдырыуҙа Д.И. Менделеев әүҙем ҡатнаша.
1917 йылда «Император Николай II Томск технология институты» «Себер Томск технология институты» тип үҙгәртелә.
1917 йылдан һуң институты
1925 йылда Себер технология институты итеп үҙгәртелә (СТИ). Ғәмәли физиканың фәнни-тикшеренеү институты ойошторола
1930 йылда СТИ түбәндәге институттарға бүленә:[17]
- Себер геология -разведка институты;
- Көнбайыш-Себер тау институты;
- Көнбайыш-Себер механика-машиналар төҙөү институты;
- Себер химия-технология институты;
- Ауыл хужалығы машиналары төҙөүҙең Көнбайыш-Себер институты;
- Себер тимер юл транспорты инженерҙары институты (һуңынан Томск электромеханик транспорт инженерҙары институты (ТЭМИИТ), 1962 йылда Омскҡа күсерелә, хәҙер Омск дәүләт юлдар университеты;
- Себер төҙөлөш институты (Новосибирскҡа күсерелә);
- Себер ҡара металлургия институты (Новокузнецкҡа күсерелә).
1934 йылда институттың тәүге дүрт институт Томск индустриаль институтҡа берләштерелә. 1935 йылдың 5 мартында СССР Үҙәк башҡарма комитеты тарафынан уға С. М. Киров исеме бирелә[18].
1940 йылда институт Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены менән бүләкләнә
1944 йылда Томск политехник институты тип үҙгәртелә.
1941—1946 йылдарҙа Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында ҡорал һәм танктар етештереү буйынса заводтарҙы ТПИ тамамлағандар етәкләй. Горбачев Тимофей Федорович (Себер технология институтын тамамлаған (ТПУ), 1928 й.). Камов Николай Ильич (Томск технология институтының механика факультетын тамамлаған (ТПУ), 1923 й.) 1940 йылға тиклем вертолеттар төҙөү буйынса баш конструктор булған. Кожевин Владимир Григорьевич (Себер механика-машиналар төҙөү институтын тамамлаған (ТПУ), 1934 й.). Кузнецов Валерий Алексеевич (Томск индустриаль институтын тамамлаған (ТПУ), 1932 й.) . Носов Григорий Иванович (Томск технология институтын тамамлаған (ТПУ), 1930 й.) 1940 йылдан Магнитогорск металлургия комбинатын етәкләй.
1957 йылда ТПИ янында ядро физикаһының фәнни-тикшеренеү институты асыла
1962 йылда факультет базаһында радиотехник Радиоэлектроника һәм автоматик идара итеү системалары институты (ТИАСУРА) ойошторола.
Ядро реакторы, 1967 йылда институттың башлап ебәрҙе.
1967 йылда институттың ядро реакторы ебәрелә
Томск политехник институты 1971 йылда Октябрь Революцияһы орденына лайыҡ була
1981 йылда ТПИ составында «Кибернетика» уҡыу-ғилми комплексы ойошторола
1991 йылдың 18 октябрендә РСФСР Министрҙар советы «Томск политехник институты Томск политехник университетына үҙгәртеп ҡороу тураһында» 552 -се ҡарар ҡабул итә[19].
2009 йылда ТПУ университет үҫтереү программаларын һайлап алыу буйынса ун ике конкурс еңеүсеһе иҫәбенә инә, уларға ҡарата «милли тикшеренеү университеты» категорияһы бирелә һәм 2009 йылда был категорияны алған берҙән-бер Томск вузы булып тора[20].
2013 йылдың июль айында университет «Алдынғы Рәсәй университеттары» статусын алыуға конкурс еңеүселәре исемлегенә инә[21]. Рәсәй Федерацияһында бындай 17 вуз бар.
Томск политехник университетының айырым факультеттары, кафедралары һәм һөнәрҙәр базаһында төрлө ваҡытта 20-нән ашыу үҙ аллы юғары уҡыу йорттары Мәскәү, Новосибирск, Омск, Томск, Кемерово, Красноярск, Иркутск, Кемерово, Барнаул, Чита, Хабаровскта һәм Рәсәйҙең башҡа ҡалаларында асыла[22].
Атап әйткәндә, ике факультет базаһында (электрорадиоуправление радиотехник һәм факультеттар факультеты) 1962 йылда ижад ителә, «радиоэлектроника һәм электрон техника Институтында» (хәҙер — дәүләт университеты Томск радиоэлектроника һәм идара итеү системалары), ә Северский технологиялар институты МИФЬ НИЯУ 1959 йылда ойошторола нисек киске филиалы физика-техник факультетында Томск политехник институтының[23].
Remove ads
Юрга технология институты (филиалы)
Томск политехник университеты Кузбасс менән күптәнге хеҙмәттәшлек традициялары бар, ул төбәктең төрлө тармаҡтарын юғары квалификациялы белгестәр менән тәьмин итә. Томск политехник университетының Юрга технология институты (филиалы) үҙгәртеп ҡороуҙар һөҙөмтәһендә ойошторола: уҡыу-консультация пункты (1957), механика-машиналар төҙөү факультеты (1987), Юргала ТПУ филиалы (1993), Томск политехник университетының Юрга технология институты (2003).
Томск политехник университетының Юрга технология институты төп маҡсаты Кузбасс машиналар төҙөү комплексын квалификациялы кадрҙар әҙерләү тора.
Студенттарҙы уҡытыу 10 кафедрала бара, шуларҙың 8 сығарыусы кафедра.
Институтта 1500-ҙән ашыу студент көндөҙгө, көндөҙгө-ситтән тороп һәм ситтән тороп уҡыу формалары буйынса белем ала. Институтта 8 уҡыу-лаборатория корпусы, унда 70-тән ашыу лабораторияһы, заманса йыһазландырылған уҡыу техник саралар һәм ҡоролмалар бар[24].
Remove ads
Халыҡ-ара хеҙмәттәшлек
Халыҡ- ара эшмәкәрлеге «Программы повышения конкурентоспособности ТПУ среди ведущих мировых научно-образовательных центров на 2013—2020 гг.» ғәмәлгә ашырыуға бәйле рәүештә үҫештең иң өҫтөнлөклө йүнәлешләренең береһе була. 2012 йылдан ТПУ-ла CDIO концепцияһы тормошҡа ашырыла (Conceive, Design, Implement, Operate), ул инженер база белемен камиллаштырыуға йүнәлтелгән.
2014 йылдан CDIO стндарттарын һәм бакалавриаттың биш программаһын индерә:
- 12.03.01 Приборҙар
- 14.03.02 Ядро физикаһы һәм технологияһы
- 13.03.01 Йылылыҡ энергетикаһы һәм техникаһы
- 22.03.01 Материалды өйрәнеү фәне һәм материалдар технологияһы
- 09.03.02 Мәғлүмәт системалары һәм технологиялары.
2011—2014 йылдарҙа университеттың яҡынса 2000 хеҙмәткәре сит илдәргә квалификацияһын күтәреү, стажировка, лекциялар уҡыуға, фәнни эштәргә, конференциялар, симпозиумдар, күргәҙмәләргә сыға. Донъяның 50 иленән 460 сит ил делегацияһы университетҡа килә.
Хәҙерге ваҡытта ТПУ-ның 35 илдә мәғариф һәм фәнни тикшеренеүҙәр өлкәһендә хеҙмәттәшлек итеү тураһында 200-ҙән ашыу килешеү һәм контракттар бар[25]. 2014 йылда 14 илдең юғары уҡыу йорттары һәм ойошмалары менән 28 яңы килешеүҙәр төҙөлгән (Германия, Италия, Ҡаҙағстан, Франция, Вьетнам, Бразилия, Финляндия, Һиндостан, Дания, Израиль, Ҡытай, АҠШ, Бөйөк Британия, Тажикстан). Top-500 ингән университеттар менән 8 килешеү төҙөлгән[26]
ТПУ менән ЦЕРН хеҙмәттәшлеге әүҙем үҫешә [27].
Рейтингтар
Remove ads
Билдәле уҡытыусылары
- Евдокимов-Рокотовский Михаил Ильич (1867— 1967) — рус совет инженер-төҙөүсеһе, тимер юл туннелдәрен, күперҙәр һәм ҡоролмалар төҙөү буйынса белгес. Бер нисә совет юғары уҡыу йорттары профессоры, техник фәндәр докторы, орденға лайыҡ.
- Таюрский Анатолий Иванович (1939) — Рәсәйҙең дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. РАО академигы, иҡтисад фәндәре докторы, профессор. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған уҡытыусыһы, Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән эшмәкәре, К.Д.Ушинский миҙалына эйә
- Турбаба Дмитрий Петрович (1863— 1933) — атаҡлы химик.
Remove ads
Галереяһы
ТПУ-ның төп корпусы
ТПУ-ның беренсе корпусы
ТПУ-ның (3) физика корпусы
ТПУ-ның 10-сы корпусы
Һәләк булған ТПУ хеҙмәткәрҙәре мемориалы- СССР конвертында төп корпусСССР конвертында төп корпус
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
Һылтанмалар
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads