Утарбай Солтангәрәев

Утарбай Солтангәрәев (1785—?) — хәрби эшмәкәр. 1812 йылғы Ватан һуғышында һәм Рус армияһының сит илгә 1813—1814 йылдарҙағы походтарында ҡатнашыусы.

Утарбай Солтангәрәев
Тыуған ваҡыты	1785({{padleft:1785|4|0}})
Тыуған урыны	Ырымбур губернаһы, Үҫәргән улусы, Ултыраҡ ауылы
Үлгән ваҡыты	билдәһеҙ
Вафат урыны	билдәһеҙ
Хеҙмәт иткән урыны	Рәсәй империяһы
Хеҙмәт итеү йылдары	1803—?
Хәрби звание	урядник
Хәрби алыш/һуғыш	1812 йылғы Ватан һуғышы, Рус армияһының сит илгә походтары (1813—1814)

Биографияһы

Утарбай Солтангәрәев Ырымбур губернаһы Үҫәргән улусы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Хәйбулла районы) Ултыраҡ ауылында йәшәгән. Төрки телендә уҡый-яҙа белгән^[1]. Һаҡмар буйында урынлашҡан Утарбай ауылы уның исеме менән аталған.

1803 йылдың 16 майынан казак булып хеҙмәт итә башлай.

1811 йылда 9-сы кантон башҡорттарынан 1-се Башҡорт атлы полкы ойошторола, Утарбай Солтангәрәев уның составында хеҙмәт итә. Июндә полк Сембергә килә һәм Серпуховҡа ебәрелә. Курск губернаһында ҡышлай. 1812 йылдың 2 ғинуарында Луцк ҡалаһында 2-се армия командующийы П. И. Багратион 1-се һәм 2-се Башҡорт атлы полктарын ҡарап сыға. 1812 йылдың мартында 1-се Башҡорт полкы Рәсәй империяһының көнбайыш сиктәрендә Платовтың корпусы составына кордон хеҙмәтен үтәй. Ватан һуғышы башланғас, Платов казактары менән бергә 2-се Көнбайыш армияның сигенеүен ҡаплай^[2][3].

1-се Башҡорт атлы полкы составында 1812 йылдың 15 июнендә — Гродно, 2 августта — Смоленск (Красный), 3-5 сентябрендә — Можайск янындағы алыштарҙа ҡатнаша, ә 20 сентябрҙән Мәскәү эргәһендә була. 1812 йылдың 3—26 октябрендә 1-се Башҡорт атлы полкы Молод ауылы эргәһендә Серпухов юлындағы төп пикетты биләй. 27 октябрҙән дошманды эҙәрлекләй башлай һәм 29-30 октябрҙә Малоярославец эргәһендә алышҡа инә^[4].

1-се Башҡорт атлы полкы составында 1813 йылдың ғинуарында Данциг (Гданьск) ҡәлғәһен ҡамауҙа, 1813 йылдың 3 мартында Берлин, 15 мартта — Дрезден, 29 мартта — Лисимбург, 15-16 августта — Ютербок, 21-22 августта — Винтербург янындағы алыштарҙа ҡатнаша^[4].

1813 йылдың 6 һәм 7 октябрендә 1-се Башҡорт атлы полкы командаһы Лейпцигтағы «Халыҡтар һуғышы»нда ҡатнаша. 1813 йылдың октябрендә был полк шулай уҡ Лейпцигтағы «Халыҡтар һуғышы»нда ҡатнашҡан 4-се, 5-се һәм 14-се Башҡорт полктары менән бергә Дрезден гарнизонына ҡаршы һуғышҡан 2-се, 15-се һәм 18-се Башҡорт полктарына ярҙамға ебәрелә^[5].

1813 йылдың 10 ноябрендә — Дефентер ҡәлғәһе, 8-9 декабрҙә — Бреда ҡәлғәһе, 1814 йылдың 24-25 февралендә — Лаон ҡалаһы янындағы алыштарҙа ҡатнаша^[4].

1814 йылдың 18 мартында Париж янындағы алышта һәм ҡаланы алыуҙа ҡатнаша^[4].

1819 һәм 1833 йылдарҙа Ырымбур сик һыҙығында хеҙмәт итә. 1828 йылдың 24 декабрендә урядник званиеһын ала^[1].

Бүләктәре

• «1812 йылғы һуғыш иҫтәлегенә» көмөш миҙалы кавалеры
• «1814 йылдың 19 мартында Парижды алған өсөн» көмөш миҙалы кавалеры

Ғаиләһе

Ҡатыны — Йәнсолтан, улдары — Шаһморат һәм Бәҙәмшаһ^[1].