Церий

Церий (лат. Cerium, Ce) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор элементы. Тәртип номеры — 58.

Церий
Кем хөрмәтенә аталған	Церера[1]
Барлыҡҡа килгән, эшләнгән	monazite-(Ce)[d], fergusonite-(Ce)[d], gadolinite-(Ce)[d], abenakiite-(Ce)[d], alnaperbøeite-(Ce)[d], anzaite-(Ce)[d], astrocyanite-(Ce)[d], aluminocerite-(CeCa)[d], aeschynite-(Ce)[d], arisite-(Ce)[d], armellinoite-(Ce)[d], arrheniusite-(Ce)[d], ancylite-(Ce)[d], alexkuznetsovite-(Ce)[d], arsenoflorencite-(Ce)[d], allanite-(Ce)[d], bridgesite-(Ce)[d], belovite-(Ce)[d], britholite-(Ce)[d], bussyite-(Ce)[d], byelorussite-(Ce)[d], bastnäsite-(Ce)[d], braitschite-(Ce)[d], biraite-(Ce)[d], чевкинит[d], calcioancylite-(Ce)[d], cebaite-(Ce)[d], cerianite-(Ce)[d], cerite-(CeCa)[d], calkinsite-(Ce)[d], cervandonite-(Ce)[d], christofschäferite-(Ce)[d], chukhrovite-(Ce)[d], cordylite-(Ce)[d], coskrenite-(Ce)[d], delhuyarite-(Ce)[d], dissakisite-(Ce)[d], diversilite-(Ce)[d], dutkevichite-(Ce)[d], dollaseite-(Ce)[d], daqingshanite-(Ce)[d], deveroite-(Ce)[d], davidite-(Ce)[d], dingdaohengite-(Ce)[d], esdanaite-(Ce)[d], fluocerite-(Ce)[d], fluorbritholite-(Ce)[d], Ферронордит-(Ce)[d], clinofergusonite-(Ce)[d], ferriakasakaite-(Ce)[d], ferriallanite-(Ce)[d], ferri-hellandite-(Ce)[d], ferri-mottanaite-(Ce)[d], françoisite-(Ce)[d], ferriperbøeite-(Ce)[d], florencite-(Ce)[d], gagarinite-(Ce)[d], galgenbergite-(Ce)[d], graulichite-(Ce)[d], gasparite-(Ce)[d], gatelite-(Ce)[d], hydroxylbastnäsite-(Ce)[d], heamanite-(Ce)[d], håleniusite-(Ce)[d], hellandite-(Ce)[d], hingganite-(Ce)[d], huanghoite-(Ce)[d], ilímaussite-(Ce)[d], ilmajokite-(Ce)[d], illoqite-(Ce)[d], joaquinite-(Ce)[d], johnsenite-(Ce)[d], khristovite-(Ce)[d], kihlmanite-(Ce)[d], kuannersuite-(Ce)[d], kukharenkoite-(Ce)[d], kesebolite-(Ce)[d], karnasurtite-(Ce)[d], lucasite-(Ce)[d], lukechangite-(Ce)[d], lanthanite-(Ce)[d], laplandite-(Ce)[d], laptevite-(Ce)[d], Лопарит[d], manganiandrosite-(Ce)[d], manganonordite-(Ce)[d], melanocerite-(Ce)[d], maoniupingite-(Ce)[d], mendeleevite-(Ce)[d], mosandrite-(Ce)[d], mottanaite-(Ce)[d], manaevite-(Ce)[d], nacareniobsite-(Ce)[d], nöggerathite-(Ce)[d], nordite-(Ce)[d], nioboaeschynite-(Ce)[d], orthojoaquinite-(Ce)[d], polyakovite-(Ce)[d], phosinaite-(Ce)[d], piergorite-(Ce)[d], peprossiite-(Ce)[d], perbøeite-(Ce)[d], percleveite-(Ce)[d], perrierite-(Ce)[d], petersenite-(Ce)[d], petersite-(Ce)[d], polezhaevaite-(Ce)[d], parisite-(Ce)[d], qaqarssukite-(Ce)[d], radekškodaite-(Ce)[d], rinkite-(Ce)[d], rémondite-(Ce)[d], retzian-(Ce)[d], rhabdophane-(Ce)[d], röntgenite-(Ce)[d], sahamalite-(Ce)[d], steenstrupine-(Ce)[d], seidite-(Ce)[d], stetindite-(Ce)[d], semenovite-(Ce)[d], synchysite-(Ce)[d], stillwellite-(Ce)[d], sazhinite-(Ce)[d], tadzhikite-(Ce)[d], taipingite-(CeCa)[d], tancaite-(Ce)[d], tundrite-(Ce)[d], tritomite-(Ce)[d], törnebohmite-(Ce)[d], uedaite-(Ce)[d], ulfanderssonite-(Ce)[d], vanadoandrosite-(Ce)[d], västmanlandite-(Ce)[d], vitusite-(Ce)[d], vicanite-(Ce)[d], wakefieldite-(Ce)[d], yttrotungstite-(Ce)[d], zirsilite-(Ce)[d], zugshunstite-(Ce)[d] һәм mizraite-(Ce)[d]
Асыусы йәки уйлап табыусы	Мартин Генрих Клапрот[d][1] һәм Йёнс Якоб Берцелиус[d][1]
Асыу датаһы	1804[1]
Элемент символы	Ce[2]
Химик формула	Ce[3]
Каноническая формула SMILES	[Ce][3]
Атом һаны	58[4]
Электр кирелеге	1,12
Ионный радиус	1,01 ангстрем[5], 1,14 ангстрем[5], 1,25 ангстрем[5], 1,34 ангстрем[5], 0,87 ангстрем[5], 0,97 ангстрем[5], 1,07 ангстрем[5] һәм 1,14 ангстрем[5]
Масса	140,116 ± 0,001 массаның атом берәмеге[6]
Церий Викимилектә

лантаноид химик элементтар төркөмө, көмөшһыу металл^[7]

Символы

Церий элементының символы — Ce (Церий тип уҡыла).

Тарих

Церий 1803 йылда фон Хисингер Берцелиус тарафынан асыла.

Бәләкәй планеталарҙың иң ҙурыһы Церера (Ceres) хөрмәтенә аталған, ә уныһы үҙ сиратында, рим уңыш алиһәһе хөрмәтенә аталған.

1803 йылда швед хеҙмәттәштәре В. Хейзенгер һәм Й. Я. Берцелиус менән бер ваҡытта тиерлек церийлы ерҙе асҡан немец химигы М. Г. Клапрот «церий» исеменә ҡаршы сыға, «церерий» тәҡдим итә. Ләкин Берцелиус, исемде әйтеү ҡыйынлыҡтарына һылтаныпп, үҙе биргән исемде һаҡлап ҡалған.

Тәбиғәттә

Ер ҡабығында церий йөкмәткеһе — 70 г/т, океан һыуҙарында — 5,2·10⁻⁶ мг/л^[8].

Ятҡылыҡтары

Церийҙың төп ятҡылыҡтары Ҡытай, АҠШ, Ҡаҙағстан, Рәсәй, Украина, Австралия, Бразилия, Һиндостан, Скандинавияла урынлашҡан.