Эпиграфика

Эпигра́фика (бор. юнан. ἐπιγραφή — яҙыу) — ярҙамсы тарихи дисциплина (махсус тарихи һәм филологик дисциплина), ул ҡаты материалдарҙағы (ташта, керамикала, металда һәм башҡа ҡаты материалдарҙа) яҙыуҙарҙың йөкмәткеһен һәм формаһын өйрәнә, уларға шул дәүергә һәм мәҙәниәткә ярашлы классификация үткәрә^[1]. Ҡара ҡулланып яҙылған боронғо яҙыуҙарҙы өйрәнеү менән икенсе бер фән палеография шөғөлләнә. Мисәттәрҙең (штамптарҙың) тарихын сфрагистика өйрәнә.

Эпиграфика
Өйрәнеү объекты	надпись[d]
Эпиграфика Викимилектә

Рогволодов камень.
Надпись 1171 года.

Тарихы

Европала эпиграфика Яңырыу дәүерендә барлыҡҡа килгән, тип иҫәпләнелә; фән булараҡ эпиграфика методикаһы XVIII—XIX быуаттарҙа барлыҡҡа килә. Боронғо Мысыр иероглифтарын, вавилон шына яҙыуын, микен яҙмаһын уҡыуға өлгәшеү XIX—XX быуаттарҙа эпиграфиканы ҡулланыу даирәһен байтаҡҡа киңәйтә.

Немец филологы Август Бектың «Грек яҙыуҙары йыйылмаһы» («Corpus Inscriptionum graecorum», 1825-59) тип аталған боронғо грек яҙмалары буйынса тәүге ғилми тәнҡит баҫмаһы хәҙерге заман эпиграфикаһы буйынса тәүге эштәрҙең береһе, тип иҫәпләнелә^[2][3].

XI—XIV быуатта Новгородтың София соборы һәм XI-XVII быуатта Киевтың культ ҡоролмалары диуарҙарындағы яҙмалар киң мәғлүмәтле көнсығыш славян эпиграфика ҡомартҡылары булып тора.

Эпиграфик текстар — рухи, дини, сәйәси, социаль һәм иҡтисади тарих буйынса төп сығанаҡтарҙың береһе. Ҡағиҙә булараҡ, яҙмаларҙы яҙыу ваҡыты уларға тупланған мәғлүмәттәргә тап килә.

Ҡытай империяһында эпиграфикаға етди иғтибар бүленгән була, төп мәҡәләне ҡара.

Лучше всего доказываются исторические события не столько мемуарами, сколько официальными документами, которые уже сами по себе носят характер достоверности.

основатель эпиграфики в России проф. Петербургского ун-та
Фёдор Фёдорович Соколов.^[4]

Төп периодик баҫмалар

• «Вопросы эпиграфики» (Сборники статей; вып. 1-5) (с 2006);
• «Нумизматика и эпиграфика» (с 1960);
• «Эпиграфика Востока» (с 1947);
• «Supplementum epigraphicum graecum» (Leiden, с 1923);
• «Année epigraphique» (P., с 1888);
• «Epigraphia Indica» (Calc.-Delhi, с 1888);

Эпиграфика буйынса дөйөм эштәр

• Карышковский П. О. Материалы к собранию древних надписей Сарматии и Тавриды // Вестник древней истории. 1966. № 2.
• Полная библиография работ П. О. Карышковского на русском и английском языках на сайте Фридман А.С
• Рождественская Т. В. Древнерусская эпиграфика X—XV веков: Учеб. пособие. СПб.: СПбГУ, 1991.
• Фёдорова Е. В. Введение в латинскую эпиграфику: Учеб. пособие для ист. и филол. спец. ун-тов. М.: Изд-во МГУ, 1982.
• Медынцева А. А. Грамотность в Древней Руси: По памятникам эпиграфики X— первой половины XIII в. — М., 2000.
• Медынцева А. А. У истоков славянской письменности // Наука и жизнь. 1985. № 12. с. 91-96.
• Елена Александровна Мельникова. Скандинавские рунические надписи: Новые находки и интерпретации: Тексты, перевод, комментарий. — М.: Восточная литература, 2001. — 496 с. — (Древнейшие источники по истории Восточной Европы). — 1000 экз. — ISBN 5-02-018082-3. (в пер.)