Boarisch | Jiddisch | Hebräisch | Omeakung |
asbaldowan, asbållåwern[2] (U) | בעל־דבר baldower "dea um den wou s gejt, da Kandidat, da Konkurrent, da Teifl"[3] | בעל הדבר baʿal had-dāḇār id. | aslaffa, dakundn; wul iwa s "Rotwelsch" |
betuachd[4] (U) | בטוח betuach „sicha, vatraunswiadig“ | בָּטוח baṭuaḥ, batuach „vatraunsweat“, vo בָּטַח batach „vatraun“ | heit im Boarischn: reich, woihobnd (hod nix mid Tuach z doan). |
Pahel,[5] Bahöö,[6] Pahöl[2] | בהלה behole „Tumult“[3] | בהלה behālā "Panik" | Streit, Afregung, Bohai[4][7]; Buhai u Beholle (Behöll) san scheints vaschidn. |
Chuzpe (U) | חוצפה Chuzpe | חֻצְפָּה Chuz'pa, [χuts'pa] | Frechheit (im Sinn vo Frechheit siegd), Dreistigkeit (mid an gwissn Schmäh) |
Eizes, Ezzes[6] (Pl.) | עצות Ejzes | עצות 'Ēzot = Rodschleg | Tipps |
Ganov[4] (U), Ganeff[6] | גנב Gannev, pl. Gannovim | גנב Gannāv [ga'nāv] „Diab“ | Vgl. Schmeller Ganfer "Diab" vo gamfen, jidd. ganwen, "stiwitzn".[8] |
Gicks, Gicksn | גיקס Gicks „Narrischkait“[9] | - | Fahla[10] |
Gmauschl | Moische „Moses“ | מֹשֶׁה mosche „Moses“ | Gsuada, Gschwätz, laas Zeich[2] |
Hawara, Haberer, Habschi | חבֿר chaver (Freind, Komarod, Spezl) | חַבֵר chaver (=Freind, Spezl), Plural: חַבֵרִים chaverim (=Freind) | Freind, Spezl; Liabhowa, Gschamstara; Hawarei (Haberei) = Vettanwiatschoft (negativ) |
Kamuff (Nordb.)[2][3] | חנופה Chanufe "Schmeichlari" | חנופה ḥănufā "Schea-Toa, Gschmeichl" | a deppads Wei; vgl. Schmeller Kanuff "Spitzbuab".[11] |
kåpores, kabores [2] | כפרות kapores | כפרות kappārot Kapparot | kaputt, hinig, toud; eingle da Oamd, da "Buaßtog", d Zeremoni vua n jid. Feiatog Jom Kippur (wenn d Hendln kapores gea, na wean s gschlacht) |
Kassiba, kassiban [kaˈsiːbɐ] (U) | כּתיבֿה jidd. ksiwe „Schreim, Schriftstick“[12] | כְּתִיבָה keṯīvā(h), „(s) Schreim“ | genaue Grundfoam strittig. |
koscha, kåuscha[2] (U) | כשר koscher ['koʃɛr] | כּשר kascher, [ka'ʃɛʀ] | koscha moant uaspringli rein. Domid san ba de Judn Speisn gmoand, de wo noch da Tora dalaubd san. Es Gengtoal is trejfe טרפה. |
Måckas[2] | מכה make(s) Abszess, Gschwia | מכה makkā "Valetzung, Schloch, Bletzn" | Valetzung |
Malochn (U) | מְלָאכָה melo(')che | מְלָאכָה melā(')ḵā(h) Oabat, Aftrog | „Oabat“. |
Masn, Masl, Massl[2] | מזל masl „Glick“ | מזל Masal [ma'zal] | „Glick“; Sprichwoat: „a Masn hom“ oda „a Masl hom“ (Glick hom), vua oim in Östareich[13] |
mauschln, mäuschln[14] (U) | Moische „Moses“ | מֹשֶׁה mosche „Moses“ | af jidische Oat ren,[2] si jidisch beteting, ollaloa Kloahondl treim,[14] hinta vuaghoidana Haund zischln (?) |
Mauscherl[14] | Moische „Moses“ | מֹשֶׁה mosche „Moses“ | a Jud[14] |
meschugge[2] (U) | משוגע (Meschugge) [me'ʃuge] | מְשׁוּגָע (Meschugga) [meʃu'ga] | S jiddische Woat fia „varuckt“ kummt van hebräischn meschuga (varuckt, waunsinnig).[15] |
Mischpooge,[2] Mischpuche (U) | משפחה Mischpoche [miʃ'puχe] | מִשְׁפָּחָה Mischpāchā [miʃpa'χa] | Famij, Gsejschoft, Bande |
mosern[16] (U) | מוסרן[3] musern "tadln" | מוסר Musār "Moral, Zichtigung" | grántln |
Pajes[17] | פאות peyes | פאות pẹʾot | Schleaffahoa wo ma ned obschern deaff, Pajes |
pleite, bleide,[2] Pleitegeia (U) | פליטה (Plejte) "Flucht" | פליטה (Pəlētā) | Zammgsetzd ausm aschkenazisch-hebräischn Woat plejte und am Woat geher, wo im westjiddischn za gajer wead. De jiddische Redewendung plejte gejn bedeidd uaspringli "si ausm Staub mocha, flichtn". Da plejte-gejer woa oisdann oana, wo de Flucht eagriffa hod. Eascht duach de voiksetymologische Umdeitung is da "Pleitegeia" draus gmochd worn. |
Pschuras (Nordb.)[2] | פשרה pschore(s) "Kumpromis, Arrangement" | פשרה pəschārā | unerlaubter Profit |
Reiboch, Rewag, Reewåch[2] (U) | רווח rejwach „Zins“ | רווח ['revaχ]) | „Profit, Gwinn“. Heit moast im Sinn vo „hochn“ Profit vawendd. In Weanarischn und Ostestareichischn aa ois: „Rewag“ im Sinn vo „Nutzn, Voatei“ gebraichli: „Des hod koan Rewag“[18] |
Säigl (Nordb.) [2], Sêchel[3][19] |
שכל Sejchl "Vastond" |
שכל Sẹchäl |
Vastond |
Schaawas[2] | שבת Schabes "Sabbath, Samstag" | שבת Schabbāt id. | Sabbath, "Schaawasdeckl" scherzhaft fia Huat[2] |
Schixn, Schicks | שיקסע Schikse "Pomeranzn, nedjidischs Diandl" | שיקצא Schikza "Obschai" | a Schimpfwoat fia a Diandl; is semantisch mim Gallzismus „schick“, franz. chic, vamischt woan.[9] |
Schlamassl, Schlåmåssl[2] (U) | שלימזל Schlimasl "Unglick" | שְׁלֵימַזְל Schlẹmasl "Pechvuagl" | Unglick; Gengstick za: „Massel“; „Schlamassel hom“ – bedricknde Sorgn hom; „in am Schlamassl stecka“ – in oana aussichtslosn Situazion stecka. |
Schmia | שמירה schmīre „Woch“ | שמירה schəmīrā „Woch“ | „Woch hoidn, afpassn ob jemand kimmd“; Wochleit, Kiwarei |
Schmonzes | שמאנצעס Schmonzes "Gsumps, Gschmaada" | שְׁמַנְצּוֹת omed "Aswichs, Litzn, Allian" | Unsinn, Bleech |
schmusn[20] | שמועסן schmuesn „ren, se untaholtn“ | שמועות Schemu'ot "Gred, Trotscharei" | ren, plaudan; zuaren, schmeicheln; se untaholtn |
Schnorra [21] (U) | שנאָרער Schnorer | - | Wei Bettlmusikantn oft mid Leaminstrumentn wia da Schnorrn duachs Land zong san, is de jiddische Form: Schnorre van Instrumentennam af de Musikantn ibatrong worn. |
schachan[2][3] (U) | שאכערן schachern / סחרן sachern "kraaman, gschaftln, 'Greisslerei' treim" | סחר sachar „hånnln“ | feilschn, intensif handln[22] |
schochtn, schächtn[2] (U) | שחטן schechtn (part. geschochtn) "schlochtn" | שחט (schachat, [ʃa'χat]) „schlochtn“ | rituej richtig schlochtn |
schofel[2][3] |
שפל 'schofel |
שפל 'schāfāl |
schlecht, schäbig, tschech. šoufl[23] |
Stuss[2][3] (U) | שטות schtus [ʃtus] | שטות šêṭût „Unsinn, Noarrheit“ |
„Unsinn, Noarrheit“ |
Tacheles redn[4][24] (U) | תכלית tachles „Zweck, zweckmäßigs Handln“ | תכלית tachlit | offn und deitli redn, Kloartext, mdt am Sinn oda Zui |
dräiva, träif (Nordb.)[2] | טרייף trejf, טרפה trejfe | טרפה ṭərēfā id. | ned nou jid. Ritus gschechtts (Fleisch) |
Tinnef[4][6][25] | טינוף tinnef „Dreg, Schmutz; Exkrement“[9][12] | טינוף ṭinnûf [ti'nuf] id. | Tinnef „Krempl, Graffl; Krampf; (ban koatln) a schlechts Blatt“ is scheints im 19. Joarhundad vo da 'Gaunasproch' i d deitsche Umgangsproch kemma.[26] |
zockn, zocka (20.Jh.)[27] | צחקען zchoken „spuin“[12] | צְחוֹק zchoq „Gspaß, Glächta“, שחק sāchaq „lochn; spuin“ | „Kompjutaspui spuin“; „Glicksspui spuin“ (engl. gsoat gembln), mehra fia ned tradezionelle Glücksspui, sunst aa schanzn, hasard spuin oda a konkretana Asdruck wia koatln; vgl. aa olausn fia ozockn. |
Zores, Zooras[2][3] (U) | צרות zores [tsores] „Soagn“ | צרות zarot [tsa'ʀɔt] „Soagn, Kumma“ | Ärga, Streit, Duachanonda vgl. Redewendung „(gib eam) Saures“; z Frankn im 19. Jh. aa Gsindl.[28] |