Kalipato
From Wikipedia, the free encyclopedia
An kalipato o khilāfah (Arabic: خِلَافَة, Pagsayod sa Arabiko: [xi'laːfah]) iyo an institusyon o publikong opisina sa irarom kan pamamayo kan Islamikong steward na may titulo nin caliph[1][2][3] (/ˈkælɪf, ˈkeɪ-/; Arabic: خَلِيفَة Pagsayod sa Arabiko: [xæ'liː'fæh], pronunciation (tabang·info)), sarong tawo na konsideradong sarong political-religious successor sa Islamikong propeta Muhammad asin sarong namamayo sa enterong Muslim world (ummah). Historically, the caliphates were polities based on Islam which developed into multi-ethnic trans-national empires.[4][5] Durante kan medieval period, tulong mayor na kalipato sinundan an kada saro: an Rashidun Caliphate (632–661), an Umayyad Caliphate (661–750), asin an Abbasid Caliphate (750–1258). Sa ikaapat na mayor na kalipato, an Ottoman Caliphate, an mga namamayo sa Ottoman Empire claimed caliphal authority poon kan 1517. Sa bilog na kasaysayan kan Islam, dikit na mga estadong Muslim, haros gabos na hereditary monarchies siring kan Mamluk Sultanate (Cairo) asin Ayyubid Caliphate, have claimed na sarong kalipato.
An enot na kalipato, an Rashidun Caliphate, inistabilisar kaidtong 632 tulos-tulos pagkatapos kan pagkagadan ni Muhammad. Ini sinundan kan Umayyad Caliphate asin kan Abbasid Caliphate. An huring kalipato, iyo an Ottoman Caliphate, nag-eksister sagkod ini maabolished kaidtong 1924 kan Turkish Republic. Bako gabos na mga estadong Muslim nagkaigwa nin kalipato, and only a minority of Muslims recognize any particular caliph as legitimate in the first place. An Sunni na sangay kan Islam stipulates na, bilang pamayo kan estado, an sarong caliph dapat na elihido kan mga Muslim o an saindang representatives.[6] An mga tagasunod kan Shia Islam, minsan siring, nagtutubod na an caliph dapat na sarong Imam na pinili kan Diyos gikan sa Ahl al-Bayt (the "Household of the Prophet").
Kan amay na ika-21 siglo, sunod kan pagkadaog kan Arab Spring asin related protests, an iba nakikigsuhay para sa pagbabalik sa konsepto kan sarong kalipato tanganing urog na magkaburunyog an mga Muslim. An sistemang kalipato caliphate abolished sa Turkey kaidtong 1924 durante kan sekularisasyon kan Turkey bilang kabtang kan Atatürk's Reforms.