Адзін дзень Івана Дзянісавіча

«Адзі́н дзень Іва́на Дзяні́савіча» (па-расейску: Оди́н день Ива́на Дени́совича) — першы апублікаваны твор Аляксандра Салжаніцына, які прынёс яму сусьветную вядомасьць.

Адзін дзень Івана Дзянісавіча
Один день Ивана Денисовича
Жанр:	аповесьць
Аўтар:	Аляксандар Салжаніцын
Мова арыгіналу:	расейская
Публікацыя:	сьнежань 1962
Выдавецтва:	Новый мир[d]
Электронная вэрсія

У творы апавядаецца пра адзін дзень з жыцьця вязьня, расейскага селяніна і жаўнера, Івана Дзянісавіча Шухава, у студзені 1951 году. Ганна Ахматава, прачытаўшы аповесьць, сказала Лідзіі Чукоўскай, дачцы Карнея Чукоўскага:

Гэтую аповесьць а-ба-вя-за-ны пра-чы-таць і вывучыць на памяць — кожны грамадзянін з усіх двухсот мільёнаў грамадзянаў Савецкага Саюзу. Арыгінальны тэкст  (рас.) Эту повесть о-бя-зан про-чи-тать и выучить наизусть — каждый гражданин изо всех двухсот миллионов граждан Советского Союза. — Лидия Чуковская Записки об Анне Ахматовой: В 3 т (рас.). — М.: 1997 Т. 2. — С. 521.

Гісторыя стварэньня і публікацыі

Апавяданьне было задуманае ў лягеры ў Экібастузе, паўночны Казахстан, узімку 1950—1951 гадоў, і напісанае ў 1959 годзе (пачатае 18 траўня, скончанае 30 чэрвеня)^[1] у Разані, дзе ў чэрвені 1957 году Аляксандар Ісаевіч канчаткова пасяліўся па вяртаньні зь вечнай ссылкі. Праца заняла менш за паўтара месяца.

Я в 50-м году, в какой-то долгий лагерный зимний день таскал носилки с напарником и подумал: как описать всю нашу лагерную жизнь? По сути, достаточно описать один всего день в подробностях, в мельчайших подробностях, притом день самого простого работяги, и тут отразится вся наша жизнь. И даже не надо нагнетать каких-то ужасов, не надо, чтоб это был какой-то особенный день, а — рядовой, вот тот самый день, из которого складываются годы. Задумал я так, и этот замысел остался у меня в уме, девять лет я к нему не прикасался и только в 1959, через девять лет, сел и написал. … Писал я его недолго совсем, всего дней сорок, меньше полутора месяцев. Это всегда получается так, если пишешь из густой жизни, быт которой ты чрезмерно знаешь, и не то что не надо там догадываться до чего-то, что-то пытаться понять, а только отбиваешься от лишнего материала, только-только чтобы лишнее не лезло, а вот вместить самое необходимое.

— Радыёінтэрвію Бары Холанду да 20-годзьдзя выхаду «Аднаго дня Івана Дзянісавіча»^[2]

У 1961 годзе быў створаны «аблегчаны» варыянт аповесьці, зь якога былі выкрэсьленыя найбольш жорсткія меркаваньні адносна рэжыму.

Беларускія пераклады

• Адзін дзень Івана Дзянісавіча // Доктар Жывага: [раман] / Барыс Пастарнак. Лёс чалавека: [апавяданне] / Міхаіл Шолахаў. Адзін дзень Івана Дзянісавіча: [апавяданне] / Аляксандр Салжаніцын. — Мінск : Логвінаў І. П., 2011. — 480, [3] с. — (Выбраныя творы Нобелеўскіх лаўрэатаў).