Выпрабаваньне Рычарда Фэвэрэла

Выпрабаваньне Рычарда Фэвэрэла: Гісторыя бацькі і сына (па-ангельску: The Ordeal of Richard Feverel: A History of Father and Son) — першы буйны празаічны твор Джорджа Мэрэдыта, апублікаваны ў 1859 годзе. Праз строгую выбудову псыхалягічнага аналізу і крытыку тагачаснага стаўленьня да гендэрнага пытаньня, некаторымі крытыкамі твор быў названы першым мадэрновым раманам ангельскай літаратуры^[1].

Выпрабаваньне Рычарда Фэвэрэла
The Ordeal of Richard Feverel
Жанр:	філязофскі раман
Аўтар:	Джордж Мэрэдыт
Мова арыгіналу:	ангельская
Публікацыя:	1859
Выдавецтва:	Chapman & Hall

У канве раману распрацоўваецца ідэя аб няздольнасьці якой-колечы адукацыйнай сыстэмы кантраляваць палкія пачуцьці чалавека. Напісаны ў форме Bildungsroman (рамана выхаваньня). Мае аўтабіяграфічныя рысы.

Сюжэт

Дзеяньне рамана разгортваецца ў сярэдзіне XIX стагодзьдзя ў адным з заходніх графстваў Ангельшчыны^[2]. Ад уладальніка маёнтка Рэйнэм Абі сэра Остына Фэвэрэла сыходзіць жонка, пакінуўшы на яго апеку малалетняга сына Рычарда. Будучы перакананым у разбэшчанасьці школаў, сэр Остын, навуковы гуманіст, дае адукацыю свайму сыну дома. Для ажыцьцяўленьня сваёй пэдагагічнай мэты сэр Остын стварае «сваю Сыстэму выхаваньня». Яна ўключае ў сябе строгі нагляд за ўчынкамі сына і адсутнасьць любой магчымасьці мець стычнасьць зь дзяўчынамі яго ўзросту. Такім чынам, Рэйнэм Абі замяняе спадчыньніку школу і коледж, абмяжоўвае стыканьне з яго равесьнікамі, робіць вузейшым яго жыцьцёвы досьвед.

Тым ня менш, высілкі сэра Остына застаюцца марнымі. Рычард улюбляецца ў Люсі Дэсбара (Lucy Desborough), пляменьніцу суседзкага фэрмэра. Неўзабаве яго айцец даведваецца пра гэта і спрабуе вырашыць праблему шляхам накіраваньня Рычарда ў Лёндан. Тут, сябар сэра Остына лорд Маўнтфалкан загадвае «чараўніцы» спакусіць юнага Рычарда. Саромеючыся ўласнага ўчынку, Рычард уцякае за мяжу, дзе праз пэўны час даведвацца пра нараджэньне ў Люсі дзіцяці і яе замірэньне з сэрам Остынам. Рычард вяртаецца ў Ангельшчыну, дазнаецца пра злачынаства лорда Маўнтфалкана і кідае яму выклік на дуэль. У выніку Рычард апынаецца сур'ёзна параненым. Сама Люсі ашаломлена такой хадою падзеяў. Яна вар'яцее і памірае.

Аўтабіяграфізм

У 1856 годзе першая жонка Джорджа Мэрэдыта Мэры Элен Нікалз уступае ў сувязь з мастаком прэрафаэлітам Гэнры Ўолісам. Наступным годам, ужо будучы ад яго цяжарнай, яна уцякае разам зь ім у Італію, пакінуўшы пад апеку свайго мужа сына Артура. Мэрэдыт спрычыніўся да выхаваньня свайго сына. Суаднесенасьць гэтага аўтабіяграфічнага эпізода з уступнай часткай рамана відавочная, хоць постаць сэра Остына ніколі ня мусіла быць аўтапартрэтам Мэрэдыта^[3].

Матывы

Паводле сваёй праблематыкі «Выпрабаваньне Рычарда Фэвэрэла» зьвернута да пытаньня філязофска-пэдагагічнае думкі, актуальнай для Ангельшчыны сярэдзіны XIX стагодзьдзя. Найбольш яскравым чынам дадзеная праблематыка ўвасабляецца ў «Сыстэме» (the System), якую баранэт стварыў для выхаваньня свайго сына. У падмурак «Сыстэмы» яе стваральнік закладвае адну з тэзаў утылітарнай філязофіі — адмаўленьне свабоды волі, якая шырока абмяркоўвалася ў пазытывісцкіх філязофска-пэдагагічных трактатах сярэдзіны XIX ст^[4].