Дэман (паэма)

«Дэман» (па-расейску: Демон) — адна з найвядомейшых паэмаў расейскага рамантычнага паэта, празаіка і драматурга Міхаіла Лермантава. Лічыцца найлепшым дасягеньнем расейскага рамантызму пасьля «Яўгенія Анегіна» Аляксандра Пушкіна.

Дэман
па-расейску: Демон
Першы аркуш перакладнога выданьня Макара Краўцова, 1926
Жанр:	паэма
Аўтар:	Міхаіл Лермантаў
Мова арыгіналу:	расейская
Год напісаньня:	1829—1839[1]
Публікацыя:	1856
Пераклад на беларускую:	Макар Краўцоў Якуб Колас
Электронная вэрсія
Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

У яе аснову пакладзены біблейскі міт пра падшага ангела, які паўстаў супраць Бога і быў выгнаны з раю, будучы пераўтвораным у духа зла. Паэма выражае тыранаборчы пафас Лермантава. Галоўны герой паэмы адлюстроўвае перадавыя ідэі тагачаснага грамадзства 30-х гадоў XIX ст^[2]. Сучасьнікі паэта шукалі ісьціну, рэзка крытыкавалі самаўладна-прыгоньніцкую рэчаіснасьць, але будучы ганарлівымі і адважнымі мяцежнікамі, абуранымі несправядлівасьцю законаў, адначасова ня ведалі, што гэтым законам супрацьпаставіць.

Міхаіл Лермантаў пачаў пісаць паэму ў пятнаццаігадовым узросьце і працаваў над ёй 10 год. «Дэман» мае восем рэдакцыяў.

Беларускія пераклады

Упершыню пераклад на беларускую ажыцьцявіў Макар Краўцоў у 1926 годзе. Таксама паэму перакладалі Якуб Колас (1939, першая частка) і Аркадзь Куляшоў (1968).

Паэма ў іншых відах мастацтва

Экранізацыі

• 1911 — «Дэман» / Il demone, рэжысэр Джаваньні Вітроці (Італія)

Музыкальны тэатар

• 1871 — «Дэман (опэра)», кампазытар А. Рубінштэйн, вакал Фёдар Шаляпін
• 1961 — «Дэман (балет)», кампазытар С. Цынцадзэ