Касьцёл Маці Божай Ружанцовай (Радунь)

Касьцёл Маці Божай Ружанцовай — помнік архітэктуры першай паловы XX стагодзьдзя ў Радуні. Знаходзіцца ў паўднёвай частцы мястэчка, на гістарычнай Касьцельнай вуліцы^[a]. Дзее. Твор архітэктуры мадэрну.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцёл Маці Божай Ружанцовай (неадназначнасьць).

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Маці Божай Ружанцовай
Касьцёл Маці Божай Ружанцовай
Краіна	Беларусь
Мястэчка	Радунь
Каардынаты	54°02′36″ пн. ш. 24°59′30″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	архітэктура мадэрну[d]
Аўтар праекту	Ян Бароўскі[d]
Касьцёл Маці Божай Ружанцовай на мапе Беларусі Касьцёл Маці Божай Ружанцовай
Касьцёл Маці Божай Ружанцовай на Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы драўляны касьцёл у Радуні ў 1556 годзе (паводле іншых зьвестак, у 1538 годзе) фундавала вялікая княгіня Бона Сфорца. У 1660 годзе яго аднавілі. Два чарговыя драўляныя касьцёлы збудавалі ў 1662 і ў 1752 гадох.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Радунь апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У 1801 годзе збудавалі новы драўляны касьцёл. Апошні драўляны касьцёл паставілі ў 1838 годзе. Пры касьцёле дзеяла парафіяльная школа.

Найноўшы час

У 1929—1933 гадох побач з старым драўляным збудавалі новы мураваны касьцёл паводле праекту архітэктара Яна Бароўскага. За савецкім часам касьцёл не зачыняўся (стары касьцёл згарэў). У 1954 годзе будынак касьцёла пафарбавалі ўсярэдзіне, у 1986 годзе — звонку.

Архітэктура

Помнік архітэктуры мадэрну з рысамі нэаготыкі. Гэта буйнамаштабная 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з трансэптам і 5-граннай апсыдай (даўжыня 58 м, вышыня 48 м, шырыня 35 м). Нартэкс выступае перад галоўным фасадам як самастойны нізкі аб’ём. У складанай шматплянавай аб’ёмна-прасторавай кампазыцыі дамінуюць две тэлескапічныя шмат’ярусныя вежы. Іх дынамічны вэртыкальны рух, бакавыя прыступкавыя контрфорсы-сьценкі, круглае вітражнае акно-«ружа» галоўнага фасада, глыбокі стральчаты ўваходны праём, пінаклі даху выклікаюць асацыяцыі з гатычнай стылістыкай. У аснове архітэктурнага разьвязку геамэтрызаваныя аб’ёмы, разнастайнай канфігурацыі вокны ў роўных ліштвах, шырокія лапаткі. Калярыстычны эфэкт будынку засноўваецца на спалучэньні паліхромнай бутавай муроўкі сьценаў і пабеленых атынкаваных прыступкавых атыкаў, роўніцы галоўнага фасаду, 8-гранных завяршальных ярусаў-вежаў, элемэнтаў архітэктурнага дэкору (ліштваў, прафіляваных карнізных пасаў).

Усярэдзіне нэфы разьмяжоўваюцца паўкруглымі аркадамі на 4-гранных пілёнах, перакрываюцца стральчатымі скляпеньнямі на падпружных арках-прасьценках. Над бакавымі нэфамі вісяць хоры-эмпоры, абмежаваныя філёнгавымі парамэтамі і адкрытымі аркавымі прасьветамі. Інтэр’ер аздабляецца ансамблем высокамастацкіх стукавых алтароў: пяць альтароў у стылі барока, якія захаваліся ад старога касьцёла, і яшчэ адзін, «пахавальны», з абразом Сьвятога Францішка з Асызі, знаходзіцца пад правай вежай. Галоўны алтар 1-ярусны, мае выгляд трыфорыюма, завершанага фігурамі Пана Езуса і анёлаў. У цэнтры зьмяшчаецца абраз сярэдзіны XVІІІ ст. — Маці Божая перадае шкаплер генэралу кармэлітаў Сымону Стоку. З бакоў — абразы Сьвятой Марыі Магдалены (налева) і Сьвятой Тэрэзы ад Крыжа (направа). Два драўляныя 2-ярусныя алтары стаяць пры вуглах травеі сяродкрыжжа: налева — алтар Сьвятога Антонія з абразом «Зьняцьце з Крыжа» наверсе, направа — Сьвятога Юрыя з абразом Пана Езуса ў цярновай кароне ў другім ярусе. Яшчэ два 2-ярусныя алтары — Сьвятога Язэпа (налева) і Маці Божай Ружанцовай (направа). Над нартэксам месьцяцца антрэсолі хораў зь філёнгавым парапэтам^[1].

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Я. Бароўскі, 1928 г.
• 
  Я. Бароўскі, 1929 г.
• 
  Я. Бароўскі, 1929 г.
• 
  1933 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1933 г.
• 
  1941 г.
• 
  1941—1944 гг.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўны фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Інтэр'ер
• 
  Алтар

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Леніна, 113