Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)

From Wikipedia, the free encyclopedia

Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)
Remove ads

Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі — помнік архітэктуры XIX стагодзьдзя ў Барысаве. Знаходзіцца ў Старым Месьце, на гістарычнай Менскай вуліцы[a]. Дзее. Твор архітэктуры клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
Thumb
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
КраінаБеларусь
МестаБарысаў
Каардынаты54°14′30.24″ пн. ш. 28°30′20.76″ у. д.
Канфэсіякаталіцтва
ЭпархіяМенска-Магілёўская архідыяцэзія 
Архітэктурны стыльклясыцыстычная архітэктура[d]
СтатусАхоўная зона
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі на мапе Беларусі
Thumb
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі на Вікісховішчы

Remove ads

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Драўляны Фарны касьцёл у Барысаве збудавалі ў 1642 годзе з фундацыі старосты А. Казановіча. У часы маскоўскай акупацыі 1655—1662 гадоў ён ня дзеяў.

У канцы XVIII ст. пры касьцёле існаваў кляштар. У яго валоданьні знаходзіліся 7 мескіх пляцаў і маёнтак Ратуцічы.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Барысаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. Аднак у 1806 годзе ён згарэў. У 1806—1823 гадох вялося будаваньне новага мураванага касьцёла. У 1836—1837 гадох сьвятыню часткова перабудавалі — на пярэднім фасадзе замест калёнаў з портыкам паставілі вежу. Пры касьцёле існавалі шпіталь на 27 ложкаў і пачатковая школа на 80 вучняў.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады зачынілі касьцёл. У 1899 годзе намаганьнямі ксяндза Гурко сьвятыню вярнулі каталікам. У час пажару 1900 году касьцельныя будынкі згарэлі. Пры касьцёле існавалі парафіяльная і павятовая школы.

Найноўшы час

У 1937 годзе савецкія ўлады арыштавалі пробашча, канфіскавалі начыньне і зачынілі касьцёл. Будынак выкарыстоўвалі пад склад. У Другую сусьветную вайну парафіяне аднавілі набажэнствы. У 1945 годзе савецкія ўлады, у адрозьненьне ад тутэйшага сабора Маскоўскага патрыярхату, зноў зачынілі касьцёл. У будынку разьмясьцілі кінатэтар, пры гэтым зруйнавалі званіцу, зьнішчылі мастацкія росьпісы і фрэскі. У 1965 годзе будынак перадалі мэдычнай вучэльні, якая зладзіла ў ім спартовую залю.

У 1988 годзе сьвятыню вярнулі каталікам. 14 ліпеня 1990 году касьцёл асьвяціў біскуп Тадэвуш Кандрусевіч[1]. У 1990-я гады вялося аднаўленьня касьцельнай вежы.

Remove ads

Архітэктура

Thumb
Абмеры касьцёла, 1888 г.

Драўляны касьцёл

Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Паводле акту візытацыі 1654 году, гэта быў аб’ём крыжовай формы з гранёнай званіцай над нартэксам. У будынку было 8 вялікіх аконных праёмаў, 8 круглых люкарнаў, два уваходы, пры апсыдзе была закрысьція. Інтэр’ер аздаблялі тры алтары. На цьвінтары стаяла драўляная скульптура «Ўкрыжаваньне».

Мураваны касьцёл

Помнік архітэктуры позьняга клясыцызму (ампіру). Гэта 3-нэфавая базыліка з масіўнай 5-яруснай (2 васьмерыкі на 3 чацьверыках) вежай у цэнтры галоўнага фасада, якая завяршаецца высокім гранёным шпілем і крыжом ажурнай формы. Ад пачатку ўваходны партал меў выгляд манумэнтальнага клясыцыстычнага портыка. У ніжнім ярусе вежы месьцяцца тры аркавыя ўваходы, аформленыя клясычнымі пілястравымі парталамі з трыкутнымі франтонамі. Бакавыя нэфы на фасадзе вылучаюцца магутнымі аркавымі аконнымі праёмамі і прастакутнымі парапэтамі ў завяршэньні. Аб’ём цэнтральнага нэфу больш высокі, накрыты 2-схільным дахам, які над прастакутнай апсыдай утварае трыкутны франтон, завершаны чацьверыковай сыгнатуркай. У цэнтральнай частцы сьценаў цэнтральнага нэфу разьмяшчаюцца паўкруглыя люкарны, бакавыя фасады рытмічна падзяляюцца аркавымі аконнымі праёмамі і буйнымі пілястрамі ў прасьценках, апярэзваюцца шырокім карнізам.

Унутраная прастора падзяляецца на нэфы магутнымі калёнамі, якія падтрымліваюць высокі антаблемэнт з трыгліфным фрызам. Цэнтральны нэф перакрываўся цыліндрычнымі скляпеньнямі на падпружных арках, бакавыя — крыжовымі. Над уваходам месьцяцца хоры, пад будынкам — крыпта. Галоўны алтар мае выгляд 4-калённага портыка з «разарваным» франтонам. У ім захоўваўся абраз Маці Божай зь дзіцем у срэбнай рызе. На сьценах бакавых нэфаў разьмяшчаліся тэракотавыя гарэльефныя пано-сюжэты на тэму Крыжовага шляху, створаныя ў 1899 годзе.

Remove ads

Галерэя

Гістарычныя здымкі

Сучасныя здымкі

Заўвагі

  1. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца 3-га Інтэрнацыянала, 28

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads