Крывіцкае княжаньне

Крывіцкае княжаньне, альбо Полацкае княжаньне (правадырства) — дадзяржаўнае этнапалітычнае аб’яднаньне полацкіх крывічоў, якое папярэднічала Полацкаму княству.

Крывіцкае княжаньне лац. Kryvickaje kniažańnie Крывічы
Сталіца	Полацак
Форма кіраваньня	правадырства
Этнічны склад	крывічы
Канфэсійны склад	паганства

Гісторыя

На V—VІІ стст. прыйшоўся пік славянскай калянізацыі сярэдняй і паўночнай Беларусі. Згодна з археалягічнымі зьвесткамі, Полацак узьнік у ІХ ст. на месцы былога банцараўскага гарадзішча як адзін з цэнтраў крывічоў. «Аповесьць мінулых гадоў» паведамляе, што крывічы, як і дрыгавічы, мелі сваё «княжаньне» і «князёў» (правадыроў), але іх імёны не згадваюцца.

У другой палове Х ст. правадырства крывічоў перарасло ў раньнефэўдальную дзяржаву — Полацкую зямлю.

Структура княжаньня

Княжаньне складалася з галоўнага горада, у якім сядзеў князь-правадыр з дружынай, і падуладных князю тэрыторый.

Сьпіс князёў

Пра князёў Крывіцкага княжаньня нічога не вядома ў стражытнарускіх летапісах, але ў скандынаўскіх сагах згадваюцца некалькі князеў (конунгаў).

Князь	Тытул	Пэрыяд уладарства	Крыніца
Гірдзір	Конунг Русілянда	Невядома	Сага пра Тыдрыка Бэрнскага
Гертніт	Конунг Русілянда	Невядома	Сага пра Тыдрыка Бэрнскага
Вальдзімар	Князь Палтыскі (Полацка)	Магчыма V ст.	Сага пра Тыдрыка Бэрнскага
Атыла	Уладар Гуналанда	Магчыма V ст.	Сага пра Тыдрыка Бэрнскага
Іран	Князь Смаленска й Полацка	Магчыма V ст.	Сага пра Тыдрыка Бэрнскага
Веспасій	Князь Палтыскі (Полацка)	Магчыма V—VI ст.	Саксон Граматык. Дзеі данаў. Кніга II.
Фродзі І	Конунг Палтыскі (Полацка)	Магчыма V—VI ст.	Саксон Граматык. Дзеі данаў. Кніга II.
Палтэс	Князь Палтэск’юбарга	Невядома	Сага пра Одду Стралу
Гостамысл	Правадыр крывічоў	Магчыма IX ст.	Паданьне пра князёў Уладзімерскіх

Літаратура

• Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды / М. Ермаловіч.— Мінск: Мастацкая літаратура, 1990. — 366 с; іл.
• Дз. У. Дук. Полацкае гарадзішча. (ст. 201 у зборніку: Археалогія Беларусі. Энцыклапедыя ў двух тамах. 2 том. Мінск: «Беларуская энцыклапедыя» імя Патруся Броўкі. Полацк, 2011.