Марыя Ямант

Мары́я Я́мант (1842, Вільня — 3 верасьня 1908, Варшава) — удзельніца паўстаньня 1863—1864 гадоў, нарачоная Канстанціна Каліноўскага. Сястра Юзэфа Яманта і Людвікі Ямант.

Марыя Ямант

Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	1842(1842) Вільня, Расейская імпэрыя
Памерла	3 верасьня 1908 Варшава, Расейская імпэрыя
Пахаваная	Павонзкаўскія могілкі[d]
Род	Яманты
Бацькі	Тадэвуш Ямант Схаластыка з Макрыцкіх[d]
Муж	Войцех Дмахоўскі
Рэлігія	рыма-каталічка

Сям’я Ямантаў. Паміж бацькамі стаяць Марыя (зьлева) і Алена. Фатаздымак зроблены ў часе знаходжаньня ў сыбірскай ссылцы.

Біяграфія

Нарадзілася ў Вільні ў сям’і надворнага саветніка Тадэвуша Яманта і Схаластыкі з Макрыцкіх. Марыя мела чатырох братоў (сярод іх Юзэф Ямант — паплечнік К. Каліноўскага) і трох сясьцёр (Людвіка, Алена, Схаластыка). Тадэвуш Ямант меў вышэйшую юрыдычную адукацыю і дзяржаўны чын надворнага саветніка. Узначальваў адміністрацыю маёнткаў князя Пятра Сайн-Вітгенштайна^[1].

Атрымала добрае хатняе выхаваньне, закончыла прыватны пансіён, валодала некалькімі мовамі, мела глыбокія веды ў галіне гісторыі і літаратуры^[1]. Уваходзіла ў нелегальны Жаночы камітэт у Вільні^[2]. Вучылася ў вядомага пэдагога Аляксандра Здановіча.

У 1861 годзе праз брата Юзэфа Яманта ў Вільні адбылося яе знаёмства з кіраўніком нацыянальнага паўстаньня Канстанцінам Каліноўскім^[1]. На рубяжы 1861—1862 гадоў адбыліся іхнія заручыны^[3]. Пазьней К. Каліноўскі напіша ёй з-пад варты славуты верш «Марыська чарнабрэва, галубка мая».

З чэрвеня 1863 году на кватэры Ямантаў у доме Шышкіна на Вялікай вуліцы^[4] ў Вільні знаходзілася адна з галоўных кансьпіратыўных явак Канстанціна Каліноўскага^[1] і нелегальная друкарня^[5], дзе абавязкі сакратара выконваў яе брат — Юзэф Ямант.

Напачатку 1864 году Марыя была арыштаваная, зьняволеная ў былым віленскім кляштары місіянэраў, пасьля чаго сасланая разам з роднымі ў Табольск.

Каля 1874 году вярнулася з Сыбіры і пасялілася ў Варшаве, дзе на схіле жыцьця пабралася шлюбам з былым паўстанцам Войцехам Дмахоўскім, пляменьнікам вядомага мастака і ўдзельніка нацыянальна-вызваленчага руху Генрыха Дмахоўскага^[6]. Пахаваная на Паванзкоўскіх могілках у Варшаве.

Дадатковыя зьвесткі

• Дзякуючы Ядвізе Макрыцкай, цётцы Марыі Ямант, Каліноўскаму ўдалося перадаць на волю «Лісты з-пад шыбеніцы».
• Шырокай грамадзкасьці месца пахаваньня Марыі Ямант доўгі час заставалася невядомым, яно было адшукана арганізацыяй «Беларуская нацыянальная памяць» 6 лютага 2008 году.