Міхаіл Астраградзкі

Міхаіл Васільевіч Астраградзкі (па-ўкраінску: Остроградський Михайло Васильович, па-расейску: Михаил Васильевич Остроградский, 12 (24) верасьня 1801, в. Пшэнная, Палтаўская губэрня, Расейская імпэрыя — 20 сьнежня 1861 г. (1 студзеня 1862), Палтава, Расейская імпэрыя) — украінскі матэматык і мэханік^[4], прызнаны лідэр матэматыкаў Расейскай імпэрыі^[5]. Правадзейны сябра Пецярбурскай акадэміі навук і яе акадэмік з 1830 г.^[6], чалец-карэспандэнт Францускай акадэміі навук і яе акадэмік з 1856 г.^[6], чалец і акадэмік Рымскай акадэміі навук^[6], чалец Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук, чалец і акадэмік Турынскай акадэміі навук^[6].

Міхаіл Васільевіч Астраградзкі
укр. Остроградський Михайло Васильович
Дата нараджэньня	12 (24) верасьня 1801[1]
Месца нараджэньня	в. Пшэнная
Дата сьмерці	20 сьнежня 1861 (1 студзеня 1862)[1] (60 гадоў)
Месца сьмерці	г. Палтава
Месца пахаваньня	Пашэніўка[d][2]
Месца вучобы	Харкаўскі ўнівэрсытэт, Сарбона (Калеж дэ Франс)
Занятак	фізык, матэматык
Навуковая сфэра	матэматыка, мэханіка, фізыка
Месца працы	Пецярбурская акадэмія навук
Вядомы як	распрацоўшчык мэтаду Астраградзкага, формулы Астраградзкага-Гаўса (Тэарэма Астраградзкага-Гаўса), Лагранжава мэханіка, Тэарэма Грына; працы па магнэтызьме, тэорыі пругкасьці
Сябра ў	Француская акадэмія навук, Пецярбурская акадэмія навук[d], Рымская акадэмія[d], Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі[d], Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d], Расейская акадэмія навук і Турынская акадэмія навук[d][3]
Навуковы кіраўнік	П’ер-Сымон Ляпляс
Вучні	Бунякоўскі В., Брашман М., Дэлару Д., Жураўскі Д., Пятроў М., Чыжоў Ф. і інш.
Узнагароды	сябра Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук[d] (1834)
Міхаіл Васільевіч Астраградзкі ў Вікісховішчы

Аўтар каля 40 навуковых прац. Асноўныя працы прысьвечаны матэматычнаму аналізу, аналітычнай мэханіцы, матэматычнай фізыцы; вядомыя таксама яго працы па тэорыі лікаў, альгебры і тэорыі верагоднасьцяў. Яму належыць адкрыцьцё формулы пераўтварэньня інтэграла па аб’ёме ў інтэграл па паверхні, названай яго імем. Міхаіл Астраградзкі лічыцца адным з вядучых матэматыкаў сярэдзіны XIX стагодзьдзя. У 2001 годзе ЮНЭСКО ўнесла Міхаіла Астраградзкага ў сьпіс выбітных матэматыкаў сьвету.

Жыцьцяпіс

Належаў да казацкага старшынскага роду^[4], які паходзіў ад бунчуковага таварыша Івана Астраградзкага, які жыў у XVII ст.

Вучыўся ў пансіёне, дзе быў дырэктарам Іван Катлярэўскі — вядомы ўкраінскі паэт^[7].

У 1816—1820 гг. вучыўся ў Харкаўскім унівэрсытэце ў вядомых матэматыкаў Т. Асінаўскага і А. Паўлоўскага.

У 1822—1928 гг. удасканальваў свае веды у Францускім каледжы ў Парыжы, дзе слухаў лекцыі Андрэ Ампера, П’ера Ляпляса, Агюстэна Кашы, Жана Фур’е.

З 1828 г. — ён быў прафэсарам афіцэрскіх курсаў марскога кадэцкага корпуса.

З 1830 г. — прафэсарам Пецярбурскага Інстытуту інжынэраў шляхоў зносін.

З 1832 г. — прафэсарам Галоўнага пэдагагічнага інстытута.

З 1840 г. — прафэсарам Галоўнага інжынэрнага вучылішча.

З 1840 г. — прафэсарам Галоўнага артылерыйскага вучылішча.

Быў у цеснай і працяглай дружбе з Тарасам Шаўчэнкам.

Працы

• Остроградский М. В., «Полное собрание трудов: В 3 т.» — К., 1959—1961 гг.  (рас.)