Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Гомель)

Царква саборная Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла — помнік архітэктуры першай траціны XIX стагодзьдзя ў Гомлі. Знаходзіцца на высокім беразе ракі Сажа, на тэрыторыі палацава-паркавага ансамблю Румянцавых і Паскевічаў і выходзіць галоўным фасадам на гістарычны Рынак^[a], адна з кампазыцыйных дамінантаў пляцу. Дзее, катэдральны сабор Гомельскай япархіі. Твор архітэктуры клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (неадназначнасьць).

Помнік сакральнай архітэктуры
Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла, аўтэнтычны выгляд
Краіна	Беларусь
Места	Гомель
Каардынаты	52°25′26.63″ пн. ш. 31°01′02.5″ у. д.
Канфэсія	Беларускі экзархат
Эпархія	Гомельская япархія
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура[d]
Аўтар праекту	Джон Кларк[d]
Дата заснаваньня	18 кастрычніка 1809
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Сайт	soborgomel.cerkov.ru
Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла на мапе Беларусі Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Сабор Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла на Вікісховішчы

Гісторыя

Мураваную саборную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) у Гомлі збудавалі ў 1809—1824 гадох на сродкі графа Румянцава паводле праекту архітэктара Джона Кларка. Закладка сабора адбылася 18 кастрычніка 1809 году протярэем Янам Грыгаровічам, асьвячэньне — 9 траўня 1824 году.

У 1929 годзе савецкія ўлады зачынілі царкву. У 1932 годзе тут разьмясьцілі экспанаты краязнаўчага музэю, у 1935 годзе — аддзел гістарычнага музэю, а ў 1939 годзе — антырэлігійны аддзел. За часамі Другой сусьветнай вайны ў 1941 годзе царква зноў пачала дзеяць. У 1949—1951 гадох праводзіўся капітальны рамонт будынка царквы. У 1960 годзе савецкія ўлады зноў зачынілі царкву, у будынку якой у 1962—1988 гадох працаваў плянэтар.

1 жніўня 1988 году пачалося аднаўленьне будынка царквы, у верасьні 1989 году яго перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату. 7 студзеня 1990 году ў царкве адбылася першая літургія. У 1991—1992 гадох замест аднаўленьня аўтэнтычнай 1-яруснай званіцы збудавалі новую 2-ярусную. У 1996 годзе ў ахоўнай зоне збудавалі новы хрысьцільны храм у імя Яна Прадцечы.

Архітэктура

Помнік архітэктуры клясыцызму. Мае цэнтрычную кампазыцыю. У пляне гэта выцягнуты крыж з разьвітым трансэптам, кароткім сярэднім нэфам і невялікімі рызьніцамі абапал алтарнай часткі. Сяродкрыжжа завяршаецца купалам на высокім сьветлавым барабане, які ў інтэр’еры абапіраецца на 4 слупы. Крылы трансэпта і нэфы накрываюцца пакатымі 2-схільнымі дахамі. На тарцах чатыры дарычныя 6-калённыя портыкі, з бакоў нэфа рады паўкалёнаў. У афармленьні фасадаў выкарыстоўваюцца асноўныя клясыцыстычныя элемэнты дэкору: трыгліфы на фрызе, сухарыкі, што падтрымліваюць карніз, паўкруглыя сандрыкі аконных праёмаў барабана.

У левай частцы трансэпта знаходзіцца магіла графа Румянцава, на якой стаіць копія скульптуры італьянскага майстра А. Кановы «Багіня міру», сьцены над магілай у абразах, сярод якіх копія з карціны італьянскага мастака Карэджа^[1].

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1901 г.
• 
  1901 г.
• 
  1902 г.
• 
  1909 г.

• 
  1911 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.

• 
  1913 г.
• 
  1913—1918 гг.
• 
  люты 1917 г.
• 
  1918 г.

• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1918 г.

• 
  1918 г.
• 
  1929 г.
• 
  1929 г.
• 
  2 траўня 1936 г.

• 
  А. Арцем'еў, 1937 г.
• 
  А. Арцем'еў, 1937 г.
• 
  А. Арцем'еў, 1937 г.
• 
  Б. Брадоцкі, кастрычнік 1940 г.

• 
  1941 г.
• 
  1941 г.
• 
  1941 г.
• 
  1941 г.

• 
  6 лістапада 1941 г.
• 
  1941—1943 гг.
• 
  1941—1943 гг.
• 
  1941—1943 гг.

• 
  1942 г.
• 
  1942 г.
• 
  1943 г.
• 
  С. Шыманскі, 1949 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Галоўны фасад
• 
  Бакавы фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Інтэр'ер

Заўвагі

1. Гэтая частка Рынку часам называлася Саборным пляцам; цяперашні афіцыйны адрас — плошча Леніна, 6