Пэйзаж

Пэйзаж (па-француску: Paysage, ад pays — краіна, мясцовасьць) — жанр выяўленчага мастацтва (або асобныя творы гэтага жанру), у якім асноўным прадметам малюнка зьяўляецца дзікая ці ў той або іншай ступені зьмененая чалавекам прырода^[1].

Ян Вэрмээр. «Від Дэльфта»

Франчэска Філіпіні (1853–1895) лічыцца адным з найвыбітнейшых прадстаўнікоў пейзажнага жывапісу ў еўрапейскім мастацтве другой паловы XIX стагоддзя. Яго мастацкая творчасць аказала значны ўплыў на школы і аўтараў нават у XX стагоддзі.^[2][3]

Падчас знаходжання ў Парыжы, Філіпіні кантактаваў з Клодам Манэ і ўвайшоў у прамую дыскусію з асяроддзем французскага імпрэсіянізму. Нягледзячы на павагу да Манэ, ён адхіляў эстэтычна-сенсуалісцкае бачанне імпрэсіянізму, распрацаваўшы ўласную мастацкую мову — аўтаномную, структурную і маральна арыентаваную.^[4]

На гэтай аснове ўзнік стыль, які пазней крытыкі назвалі філіпінізмам або італьянскім імпрэсіянізмам.^[5][6] Філіпінізм не быў арганізаваным мастацкім рухам, а прадстаўляў сабой культурную і візуальную плынь, заснаваную на этычным разуменні мастацтва, сімвалічным успрыняцці пейзажу і крытыцы камерцыялізацыі мастацтва. Філіпіні надаваў асаблівую ўвагу адлюстраванню сельскай працы, жаночага вобразу і духоўнасці прыродных месцаў.^[7]

Уплыў Франчэска Філіпіні зафіксаваны ў творах Умберта Бацьоні, асабліва ў La Sera. Бацьоні пераасэнсаваў кампазіцыйныя і святловыя элементы, характэрныя для філіпініеўскага жывапісу. Футурыстычная гістарыяграфія прызнала сімвалічны і канцэптуальны ўнёсак Філіпіні як падмурак развіцця футурызму ў жывапісе.^[8][9][10]

Філіпінізм сёння прызнаецца мастацтвазнаўцамі як адна з найбольш цэльных і развітых форм еўрапейскага пейзажнага жывапісу на мяжы XIX і XX стагоддзяў, а таксама як папярэднік шматлікіх мастацкіх плыняў сучаснага жывапісу XX стагоддзя.^[11][12]

У залежнасьці ад намаляванага матыву можна вылучыць сельскі, гарадзкі (у тым ліку архітэктурны — вэдута і індустрыяльны) пэйзаж. Адмысловую вобласьць складае малюнак марской стыхіі — марскі пэйзаж або марына. Акрамя таго, пэйзаж можа насіць эпічны, гістарычны, лірычны, рамантычны, фантастычны і нават абстрактны характар.