Роднасьць

Роднасьць — дачыненьні між людзьмі на аснове паходжаньня ад агульнага продка. З часу першабытнага грамадзтва кроўнароднасныя дачыненьні зьяўляюцца асновай яднаньня людзей у брацтва, род і племя ды вызначаюць від сям’і. Зборным назовам для родзічаў служыць слова радня. У гаворках сустракаюцца назовы: адродзьдзе, прырода, радзіна, род і сраство^[1]. Сямейнае і спадчыннае права надзяляе родзічаў правамі і абавязкамі паводле віду кроўнай сувязі, бо тая ёсьць асноўным складнікам сямейных правадачыненьняў^[2].

Ня варта блытаць з сваяцтвам.

Віды

«Дзед дабраслаўляе свайго ўнука» (Альбэрт Анкер, 1910 г.)

• Лінія: 1) прамая (бацькі і дзеці; продкі і нашчадкі); 2) бакавая (браты і сёстры; дзядзькі, цёткі і пляменьнікі); 3) узыходная (ад нашчадкаў да продкаў — унук, сын, бацька, дзед); 4) сыходная (ад продкаў да нашчадкаў).
• Ступеня прамой лініі: 1-я — бацька (тата) і маці (матка, мама), сын і дачка (пазашлюбных дзяцей называюць бастрамі, байструкамі); 2-я — дзед і баба, унук і ўнучка; 3-я — прадзед і прабаба, праўнук і праўнучка; 4-я — прапрадзед і прапрабаба, прапраўнук і прапраўнучка (ужываецца рэдка і часта замяняецца апісаньнем); далейшая — продкі (дзяды, дзяды-прадзеды) і нашчадкі (патомкі).
• Ступеня бакавой лініі: 1-я — брат і сястра (пры частковай роднасьці дзеці ад розных шлюбаў называюцца брат і сястра па бацьку або па маці), пляменьнік (нябож, сыновец) і пляменьніца (нябога); 2-я — дзядзька і цётка, дваюрадныя (стрыечныя) брат і сястра; наступная — падаецца апісаньнем і ўжываецца рэдка^[1].

Тэрміны

«Па мячы» й «па кудзелі»

Тэрміны тычыцца родавых адносінаў нашчадкаў адносна бацькоў (напрыклад, прозьвішчы):

• па мячы — па бацьку^[3];
• па кудзелі — па матцы, па маці^[4].

«Па мячы» й «па кудзелі» адсылаюць да плоці бацькоў, празь якіх праходзіць лінія сваяцтва, і праз асацыяцыі са стэрэатыпнымі гендэрнымі ролямі й праз мэтафарычнае апісаньне плоцевых органаў бацькоў^[5].