Румынскі фронт

Румынскі фронт — агульнавайсковае апэратыўна-стратэгічнае фармаваньне (аб’яднаньне, фронт) Расейскай арміі на паўдневым крыле расейска-нямецкага фронту ў Першай сусьетнай вайне. Утвораны 3 (16) сьнежня 1916 году ў сувязі з разгромам румынскай арміі войскамі нямецкай кааліцыі, якое адбылоіся восеньню 1916 году.

Румынскі фронт
Румынский фронт
Гады існаваньня	3 (16) сьнежня 1916 году — студзень — люты 1918 году
Краіна	Румынія Расейская імпэрыя
Уваходзіць у	Расейская імпэратарская армія
Тып	Фронт
Дысьлякацыя	Румынія, Расейская імпэрыя
Войны	Першая сусьветная вайна 1914—1918

Скарочанае найменьне — РФ^[1].

Стварэньне фронту

Уступленьне Румыніі ў вайну 14 (27 жніўня) 1916 году не палепшыла сытуацыю для Антанты. Страціўшы ў баявых дзеяньнях 1916 году амаль усю сваю тэрыторыю і каля 250 тысячаў чалавек забітымі, параненымі і палоннымі, Румынія практычна выбыла з вайны. Расейскія войскі, якія прыйшлі на дапамогу румынскай арміі, спынілі ў сьнежні 1916 — студзені 1917 году аўстра-нямецкія войскі на рацэ Сірэт. Быў створаны Румынскі фронт Расейскай арміі, у які ўвайшлі кіраўніцтва, Дунайская армія, 6-я армія з Петраграду, 4-я армія са складу Заходняга фронту і 9-я армія са складу Паўночна-Заходняга фронту, а таксама рэшткі румынскіх войскаў.

Пасьля летняй кампаніі 1916 году ў пазыцыйных ваенных дзеяньнях на Заходнім тэатры вайны Расеі надышла зімовая перадышка. «Адпачыць» не атрымалася толькі Румынскаму фронту, дзе працягваліся баявыя дзеяньні. Так, агульныя страты РІА, з 31 сьнежня па 6 студзеня 1917 году, склалі 2 723 забітых, 7 656 параненых, 373 кантужаных і 453 зьніклых безь вестак. У тым ліку 2 245 забітых (82,5 %) — на Румынскім фронце^[2]. У студзені ў склад фронту падыходзіла па 4 вайсковыя эшалёны з падмацаваньнямі ў суткі, замест трох у сьнежні 16-га. Некамплект асабістага людзей у першай дэкадзе студзеня 17-га меўся толькі на Румынскім фронце, таму камандаваньне фронту адпраўляла заяўкі на папаўненьне, так да 1 красавіка 1917 году Румынскі фронт прасіў паставіць 380 маршавых рот^[2] у яго склад.

Склад фронту (пэрыяд)

• Кіраваньне (штаб)
  • Фармаваньні кіраваньня і непасрэднага падпарадкаваньня.
• 4-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
• 6-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
• 8-я армія (верасень 1917 г. — пачатак 1918 г.)
• 9-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
• 1-я румынская армія (пад камандаваньнем генэрала Крысьцеску)
  • III корпус
  • V корпус
  • VI корпус
• 2-я румынская армія (генэрал Авярэску).

Працягласьць Першай лініі (перадавой лініі, лініі фронту) — 600 кілямэтраў^[3]. Да канца 1916 годуна Румынскім фронце знаходзілася 1/4 частка дзеючых Узброеных сіл Расеі (35 пяхотных і 13 кавалерыйскіх дывізій)^[3].

Кароль Румыніі Фэрдынанд I.

Галоўнакамандуючы войскамі фронту

• Кароль Румыніі Фэрдынанд I
  • Памочнікі галоўнакамандуючага войскамі фронту:
    • 12.12.1916—01.04.1917 — генэрал ад кавалерыі В. В. Сахараў
    • 11.04.1917—25.03.1918 — генэрал-ад'ютант, генэрал ад інфантэрыі Д. Г. Шчэрбачоў

Румынскі фронт у 1917 годзе

Актыўныя баявыя дзеяньні на Румынскім фронце былі адноўленыя ў ліпені 1917 году пасьля праваленага чэрвеньскага наступу. У бітве ў Мэрэшці (пачалася 22 ліпеня) румынскай арміі на чале генэрала А. Авярэску ўдалося вызваліць каля 500 км² тэрыторыі^{[Крыніца?]}. Наступ аўстра-нямецкіх войскаў пад камандаваньнем генэрал-фэльдмаршала Макэнзэна у адказ ўдалося спыніць у бітве пры Мэрэшэшці. Расейскія часткі ў гэтых баявых дзеяньнях былі даволі пасіўныя з-за таго, што расейская армія пачала імкліва раскладацца і адмаўлялася ваяваць. Да 8 верасьня фронт канчаткова стабілізаваўся, і гэта былі апошнія актыўныя баявыя дзеяньні на Ўсходнім фронце ў 1917 годзе.

Пасьля кастрычніцкага перавароту ў Петраградзе памочніку галоўнакамандуючага войскамі фронту генэралу Д. Г. Шчэрбачову (які фактычна выконваў абавязкі галоўнакамандуючага) удалося на некаторы час стрымаць развал войскаў фронту ад узьдзеяньням рэвалюцыйных падзей і бальшавіцкай агітацыі.

Бальшавіцкі ўплыў на салдацкія масы тут у цэлым быў невялікім, тым больш што і ў тыле гэтага фронту адсутнічалі буйныя бальшавіцкія арганізацыі, якія маглі б стаць крыніцамі такога ўплыву. Інфармацыя аб палітычных падзеях, якая паступала зь Петраграда і Масквы, старанна фільтравалася камандаваньнем і эсэра-меншавісцкімі салдацкімі камітэтамі. Вялікую «трэцюю сілу» на Румынскім фронце ўяўляла Цэнтральная Рада. Эсэрамі, меншавікамі і прадстаўнікамі мясцовых нацыянальных партыяў вялася моцная і пасьпяховая контрбальшавісцкая прапаганда. Дзякуючы сытуацыі, якая склалася эсэро-меншавісцкае кіраўніцтва салдацкіх камітэтаў і камандаваньне фронту здолела перахапіць палітычную ініцыятыву ў бальшавікоў. У першыя пасьлякастрычніцкія дні тут былі ўтвораны эсэра-меншавісцкія франтавы і армейскія ваенна-рэвалюцыйныя камітэты^[4]. 30 кастрычніка (12 лістапада) 1917 году франтавы камітэт прыняў пастанову аб непрызнаньні савецкай улады. Камандаваньне фронтам адмовілася падпарадкоўвацца новаму Вярхоўнаму галоўнакамандуючаму бальшавіку Крыленка.

Мясцовыя бальшавікі па прыкладу Паўночнага і Заходняга франтоў пачалі ствараць свае рэўкамы і прызначаць явачным парадкам у частках і злучэньнях савецкіх камісараў. Бальшавікі спрабавалі пераабраць салдацкія камітэты, аднак было ўжо позна. Да таго ж камандаваньне фронту мела моцную падтрымку ў асобе ўзброеных фармаваньняў Цэнтральнай рады, а салдацкія масы, як і на іншых франтах, усяляк ухіляліся ад аказаньня ваеннай дапамогі як бальшавікам, так і іх палітычным праціўнікам.^[4].

Румынскі фронт фактычна спыніў свае існаваньне ў сярэдзіне сьнежня 1917 году. Тады ж румынскія войскі са згоды генэрала Шчэрбачова ўварваліся ў Бесарабію — пад падставай аховы расейскіх і румынскіх межаў і падтрымкі парадку і спакою ў сваім тыле.

Беларусы на Румынскім фронце

На Румынскім фронце служылі шмат беларусаў^[5]. Паведамлялася, што напрыканцы 1917 годзе там было да 20 тысячаў салдат-беларусаў, які падтрымалі Усебеларускі зьезд і прасілі вярнуць іх дадому, каб падтрымаць стварэньне сваёй дзяржавы.

Асобы

На Румынскім фронце служылі:

• Кандрат Крапіва — беларускі савецкі пісьменьнік, паэт, сатырык, драматург, перакладчык, грамадзкі дзеяч
• Сьцяпан Некрашэвіч — будучы беларускі вучоны-мовазнаўца і грамадзкі дзеяч, ініцыятар стварэньня Інстытуту беларускай культуры (цяпер — Нацыянальная акадэмія навук Беларусі);
• Павал Вэнт — генэрал БНР
• Рыгор Сямёнаў — будучы казачы атаман, дзеяч Белага руху ў Забайкальлі і на Далёкім Усходзе, генэрал-лейтэнант Белай арміі;
• Густаў Манэргэйм — будучы фінскі ваенны і дзяржаўны дзеяч;

Глядзіце таксама

• Восіп Пажарскі
• Румынская кампанія (1916—1917)
• Чэрвеньскі наступ
• Румчарад
• Адэская Савецкая Рэспубліка
• Паход драздоўцаў Ясы — Дон