Старое Места (Менск)

Старое Места — гістарычная мясцовасьць у цэнтры Менску, якая ўлучае Траецкае і Ракаўскае прадмесьці, Замчышча і Татарскую Слабаду. Пачатковая тэрыторыя Старога Места абмяжоўвалася земляным валам.

Падзамкавая вуліца.
М. Уладычына, 1928

Гісторыя

Рака Няміга, 1920

Галоўнай вуліцай у замку, а потым на Замчышчы на працягу ўсяго пэрыяду яго існаваньня да сярэдзіны XX стагодзьдзя была вуліца Замкавая. Яе траса была найстаражытнейшай з усіх вуліцаў Менску. Яна перасякала Замчышча дыяганальлю з усходу на захад і ўжо ў першай палове XVI стагодзьдзя была забрукаванай. Пазьней вуліца прадаўжалася й за валам да скрыжаваньня зь Вялікай Татарскай. З паўднёвага захаду Замчышча агінала вуліца Завальная; з паўночнага захаду — Завальны завулак.

У XVI—XVIII стагодзьдзях старую частку Менску абмяжоўваў земляны вал, і местам лічылася толькі тэрыторыя ў ягонай сярэдзіне. Але межы абарончага вала да гэтага часу можна прасачыць у пляне места. Вал пачынаўся на поўнач ад Замчышча, праходзіў на захад ад Ракаўскага завулка^[a], потым да вуліцы Юраўска-Завальнай, далей уніз Раманаўскай Слабадой, перасякаў Нямігу, потым ішоў на захад ад Пішчалаўскага замку і далей верхняй часткай вуліцы Трубнай^[b] на вуліцу Лошыцкую^[c] да вуліцы Магазыннай^[d], уздоўж яе ў Мескі сад^[e].

У першай палове XIX ст. вал выпраставалі, ягоныя рэшткі можна заўважыць на гістарычнай Магазыннай вуліцы. На месцы вала высадзілі ліпы і таполі. Да 1965 року паўтаравяковыя ліпы ўпрыгожвалі месцамі Юраўска-Завальную і Трубную вуліцы, але іх зьнішчылі пры рэканструкцыі места. Таполі, высаджаныя адначасна зь ліпамі на вуліцы Лошыцкай, сьпілавалі ў 1948 року.

Зь землянымі валамі маюць зьвязак такія менскія вулічныя тапонімы, як Завальная — «за валам», Загародняя^[f] — «за горадам», Гарадзкі Вал.

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва	Былыя назвы
Замкавая вуліца	Замкавая вуліца
Віцебская вуліца	Новаракаўская вуліца[1] Няміска-Ракаўская вуліца Няміскі завулак
Вызваленьня вуліца	Уваскрасенская вуліца Татарская вуліца Уваскрасенскі завулак Вялікая Татарская вуліца
Кальварыйская вуліца	Кальварыйская вуліца Кальварыйска-Ракаўская вуліца Кальварыйскі тракт
Максіма Танка вуліца	Новая вуліца[1] Навакрасная вуліца	Танкавая вуліца (1928—1998)
Мельнікайце вуліца	Высокая вуліца[1] Глухоўская вуліца (частка) Людамонцкі завулак (частка) Глухая вуліца Татарская Глухая вуліца Ратамская вуліца (да 1976)
Няміга вуліца	Няміга вуліца Няміская вуліца Няміска-Школьная вуліца (частка) Няміска-Раманаўская вуліца (частка)	Кацярынінская вуліца (частка, 1866—1926) Кастуся Каліноўскага вуліца (частка, 1926—1940-я)
Ракаўская вуліца	Ракаўская вуліца Юраўская вуліца (частка) Новафранцішканская вуліца (частка)	Астроўскага вуліца (1937—1993)
Шпалерная вуліца	Уваскрасенская вуліца Уваскрасенскі завулак	Вызваленьня вуліца
Юбілейны пляц	Юбілейны пляц	25 кастрычніка плошча
Юраўска-Завальная вуліца	Юраўска-Завальная вуліца Завальная вуліца
Не існуе	Няміска-Ракаўская вуліца

Заўвагі

1. Цяперашняя афіцыйная назва — вуліца Вызваленьня
2. Цяперашняя афіцыйная назва — вуліца Берсана
3. Перайменаваная ўладамі Расейскай імпэрыі ў Каломенскую вуліцу, цяперашняя афіцыйная назва — вуліца Сьвярдлова
4. Цяперашняя афіцыйная назва — вуліца Кірава
5. Пазьней «Губэрнатарскі сад», цяперашняя афіцыйная назва — Цэнтральны дзіцячы парк імя Максіма Горкага
6. Цяперашняя афіцыйная назва — вуліца Абутковая