Таганрог

Таганрог (па-расейску: Таганрог) — горад (з 1775 году) у Расеі, у Растоўскай вобласьці, марскі порт. Насельніцтва 250,3 тыс. чалавек (на 2017 год). Заснаваны ў 1698 годзе.

Таганрог
рас. Таганрог
Герб Таганрогу Сьцяг Таганрогу
Дата заснаваньня:	1698
Горад з:	1775
Краіна:	Расея
Кіраўнік:	Андрэй Лісіцкі[d]
Плошча:	80 км²
Вышыня:	30 м н. у. м.
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	250 287 чал.
шчыльнасьць:	3128,59 чал./км²
Тэлефонны код:	+7 8634
Паштовыя індэксы:	347900
Геаграфічныя каардынаты:	47°14′0″ пн. ш. 38°54′0″ у. д.
Таганрог на мапе Расеі Таганрог
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.tagancity.ru/

Геаграфія

Горад разьмешчаны на беразе Азоўскага мора ў Таганроскім заліве на паўднёва-ўсходняй частцы Міўскага паўвостраву. Старая частка гораду разьмешчана на мысу Тагані Рог. Горад разьмешчаны на раўніннай, хвалепадобнай мясцовасьці, узвышаючыся над узроўнем мора на вышыню прыкладна да 75 м. У межах гораду працякаюць два ручаі: у раёне гаю Дубкі па балцы Вялікая Чарапаха і па балцы Малая Чарапаха.

Клімат сухі, умерана-кантынентальны зь лішкам цяпла і адносным недахопам вільгаці. Сярэднегадавая тэмпэратура — +9 °C. Максымальныя тэмпэратуры ліпеня − да +35−40 °C, мінімальныя тэмпэратуры студзеня − да −30 °C. Характэрныя моцныя вятры, суправаджаныя часам нагонной хваляй, якая прыводзіць да падмываньня берагу і апоўзьняў.

Гісторыя

У IX—VIII стагодзьдзях да нашай эры на месцы сучаснага Таганрогу існавала старажытнае паселішча^[1], а ў VII—VI стагодзьдзях да нашай эры — антычнае грэцкае паселішча, аб чым сьведчаць архэалягічныя раскопкі, праведзеныя напачатку XXI стагодзьдзя.

У 1696 годзе, пасьля таго, як расейцы ўзялі турэцкую фартэцыю Азоў, па загадзе Пятра I пачалося будаўніцтва гавані й фартэцыі на мысе Тагані Рог. Але будаўніцтва было перанесена двойчы: на месцы сучаснага Таганрогу яно пачалося 12 верасьня 1698 году, што лічыцца датай заснаваньня гораду.

Таганрог — першы ў Расеі горад, пабудаваны паводле загадзя распрацаванага генэральнага пляну, а Таганроская гавань — першая ў сьвеце, пабудаваная не ў натуральнай бухце, а на адкрытым моры.

У XIX стагодзьдзі горад быў цэнтрам гандлю. У пачатку 1918 году ўвайшоў у склад Данецка-Крывароскай савецкай рэспублікі. З 1920 году — у складзе Ўкраінскай ССР, аднак у лютым 1924 году быў перададзены ў склад РСФСР. Паводле перапісу 1926 году 34,6 % насельніцтва Таганрогу складалі ўкраінцы, 55,2 % — расейцы, а ў Таганроскай акрузе наогул пераважалі ўкраінцы — 71,5 %, а расейцы — усяго 21,9 %.

Зь 17 кастрычніка 1941 году па 30 жніўня 1943 году знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. 3 лістапада 2011 году атрымаў званьне Гораду вайсковай славы^[2].

Эканоміка

Таганрог — важны прамысловы цэнтар Поўдню Расеі. Буйнейшае прадпрыемства — Таганроскі мэталюргічны завод: вытворчасьць сталі, сталёвых трубаў для нафтавай і газавай прамысловасьці, тавараў народнага спажываньня. У горадзе разьвітая машынабудаўнічая прамысловасьць: завод «Чырвоны кацельшчык» (вытворчасьць кацельнага абсталяваньня для электрастанцыяў), «Прэсмаш» (кавальна-прэсавае абсталяваньне), «Вібрапрыбор», камбайнавы (выпуск збожжаўборачных камбайнаў), гандлёвага абсталяваньня, электратэрмічнага абсталяваньня, «Прыбой», суднарамонтны, «ТАГАЗ» (зборка легкавых і камэрцыйных аўтамабіляў маркі Hyundai) і г. д. Ёсьць шэраг прадпрыемстваў абароннай прамысловасьці.

Таксама ёсьць шэраг прадпрыемстваў хімічнай (заводы — «Тэрмапласт», лакафарбавы), лёгкай (гарбарня і іншыя) і харчовай (рыбны, мясны, кандытарскі, мукамольна-крупяны заводы) прамысловасьці. У Таганрозе знаходзіцца штаб-кватэра аднаго з кіроўных экспартэраў збожжа, аграпрамысловай кампаніі «Югтранзитсервис».

Славутасьці

• Аптэка Ідэльсона
• Архірэйскі дом
• Дамок Чэхава
• Дамы Варвацы
• Дом Багдасарава
• Дом з кулямі
• Дом Лабанава
• Дом Лакіера
• Дом Лакіераў
• Дом Ласкіна
• Дом Лукіных
• Дом Намікоса
• Дом Папкова
• Дом Пэрэстыяні
• Дом Пэтруцы
• Дом Рафаілавіча
• Дом Сінодзі-Папова
• Дом Сімановіча
• Дом Сіроціных
• Дом Скамарангі
• Дом Случэнкі
• Дом Сфаэла
• Дом Цысарэнкі
• Дом Шыманоўскага
• Літаратурны музэй А. П. Чэхава
• Лютэранская царква
• Музэй «Горадабудаўніцтва і побыт г. Таганрогу»
• Падземныя хады
• Помнік «У памяць аб рэвалюцыі 1905 году»
• Помнік А. П. Чэхаву
• Пятроўскія казармы
• Таганроскі паштамп
• Скульптурная кампазыцыя «Чалавек у футляры»
• Чэхаўская набярэжная

Асобы

Антон Чэхаў

• Мікалай Багараз (1874—1952), расейскі хірург
• Кузьма Галіцкі (1897—1973), савецкі военачальнік, Герой Савецкага Саюзу, генэрал арміі
• Васіль Залатароў (1872—1964), расейскі і беларускі кампазытар і пэдагог
• Фаіна Ранеўская (1896—1984), савецкая акторка тэатру і кіно
• Канстанцін Савіцкі (1844—1905), расейскі жанравы жывапісец, акадэмік
• Міхаіл Таніч (1923—2008), савецкі і расейскі паэт-песеньнік
• Антон Чэхаў (1860—1904), расейскі пісьменьнік, драматург, лекар

Глядзіце таксама

• Станцыя Таганрог-2

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15)