Уладзімер Пашута

Уладзі́мер Цярэ́нцевіч Пашу́та (рас. Владимир Терентьевич Пашуто; 19 кастрычніка 1918, Петраград — 10 чэрвеня 1983, Масква) — савецкі гісторык-мэдыявіст. Доктар гістарычных навук, прафэсар, сябра-карэспандэнт АН СССР (з 1976 году).

Уладзімер Пашута
Владимир Терентьевич Пашуто
Дата нараджэньня	19 красавіка 1918 г.
Месца нараджэньня	Петраград, Савецкая Расея
Дата сьмерці	10 чэрвеня 1983 г.
Месца сьмерці	Масква, СССР
Месца пахаваньня	Ваганькаўскія могілкі[d]
Месца вучобы	ЛГУ
Занятак	гісторык, мэдыявіст, прафэсар
Навуковая сфэра	Гісторыя Расеі, гістарыяграфія, крыніцазнаўства
Месца працы	Інстытут гісторыі СССР, АН СССР, МГОУ
Сябра ў	Акадэмія навук СССР[d]
Навуковая ступень	Доктар гістарычных навук
Навуковы кіраўнік	Б. Д. Грэкаў, В.В. Маўродзін, М.Д. Прысёлкаў.
Вучні	І.Е. Гарэлаў, Н.А. Горская, Т.М. Джаксан, Е.А. Мельнікава, А.В. Назаранка, Е.Л. Назарава, А.В. Падасінаў, Н.Л. Пушкарова, І.С. Чычураў.
Узнагароды	Ордэн «Знак Пашаны»

Жыцьцяпіс

Зь сям’і вышлага з полацкіх сялянаў прадпрымальніка і дачкі аднаго з слугаў імпэратарскай сям’і. Скончыў 41-ю працоўную школу ў Петраградзе, з посьпехам паступіў на гістарычны факультэт Ленінградзкага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, скончыўшы яго ў 1941 годзе, дзе праслухаў курсы як гістарычнага, так і філялягічнага факультэтаў.

У гады нямецка-савецкай вайны знаходзіўся на камсамольскай працы. У 1945—1948 гадох — асьпірант акадэміка Барыса Грэкава.

У 1948 годзе абараніў кандыдацкую дысэртацыю з гісторыі Галіцка-Валынскай Русі, якая потым стала асновай аднайменнай манаграфіі (1950 год). Тады ж пачаў працаваць ў Інстытуце гісторыі (з 1969 году Інстытут гісторыі СССР) АН СССР.

У 1959 годзе выйшла ягоная манаграфія «Ўтварэньне Літоўскага гаспадарства» (рас. Образование Литовского государства), на гэтую тэму ў 1960 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю.

Кансультаваў Андрэя Таркоўскага ў час працы над фільмам «Андрэй Рублёў».

Працы з гісторыі старажытных дзяржаваў на тэрыторыі СССР зрабілі Ўладзімера Пашуту заснавальнікам сэктару гісторыі старажытных дзяржаваў у Інстытуце гісторыі СССР (1969 год).

З 1970 году — прафэсар Маскоўскага абласнога пэдагагічнага інстытуту імя Надзеі Крупскай.

З 1977 году адначасова быў загадчыкам аддзелу гісторыі дакапіталістычных фармацыяў у Інстытуце гісторыі пры АН СССР.

У 1977 годзе заснаваў сэрыю навуковых камэнтаваных выданьняў старажытных рукапісных тэкстаў пра землі й народы, якія засялялі раней Усходнюю Эўропу («Древнейшие источники по истории народов СССР», з 1993 году «Древнейшие источники по истории народов Восточной Европы»).

Пахаваны на Ваганькаўскіх могілках ў Маскве.

Памяць

З 1988 году, пятай гадавіны з дня сьмерці Ўладзімера Пашуты праводзяцца навуковыя Чытаньні яго памяці. Яны атрымалі агульнае найменьне «Ўсходняя Эўропа ў старажытнасьці й сярэднявеччы» (рас. Восточная Европа в древности и средневековье), з 1992 году праводзяцца штогод пад эгідай Расейскага гуманітарнага навуковага фонду, спачатку ў Інстытуце расейскай гісторыі РАН, з 1999 году — у Інстытуце ўсеагульнай гісторыі РАН.

Старшынём аргкамітэту ў 1988—1995 гадох быў А. П. Навасельцаў (з 1996 году — Е. А. Мельнікава).

Арганізатары канфэрэнцыі працягнулі навуковую традыцыю Пашуты: дасьледаваньне гісторыі Старажытнай Русі ў шырокім міжнародным кантэксьце і ў параўнаньні з гісторыяй краінаў у той жа гістарычны пэрыяд.

Асноўныя працы

Аўтар шматлікіх прац (15 кніг і каля 300 навуковых артыкулаў) з гісторыі СССР эпохі фэўдалізму (гісторыя Расеі, Беларусі, Украіны, Прыбалтыкі), крыніцазнаўстве і гістарыяграфіі.

• Пашуто В. Т. Александр Невский и борьба русского народа за независимость. М., 1951.
• Пашуто В. Т. Очерки по истории Галицко-Волынской Руси. М., 1950.
• Пашуто В. Т. Против некоторых буржуазных концепций образования Литовского государства. — Вопросы истории, 1954, № 8, с, 165—169.
• Пашуто В. Т. Помезания. «Помезанская правда» как исторический источник изучения общественного и политического строя Помезании XIII—XIV вв. М., 1955.
• Пашуто В. Т. Героическая борьба русского народа за независимость (XIII век). М., Госполитиздат, 1956.
• Пашуто В. Т. Образование Литовского государства. М., 1959.
• Пашуто В. Т. Труды польского академика Г. Ловмяньского по истории Литвы, Руси и славянства // Вопросы истории. 1959. № 10.
• Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В. и др. Древнерусское государство и его международное значение. М., 1965.
• Пашуто В. Т. Внешняя политика Древней Руси. М., 1968.
• Пашуто В. Т. Эволюция политического строя Руси (X—XIII вв.). — In: L’Europe aux IX-e — XI-e siècles. W-wa, 1968, p. 241—247.
• Пашуто В. Т. Русско-скандинавские отношения и их место в истории раннесредневековой Европы. — В кн.: Скандинавский сборник, вып. 15. Таллин, 1970, с. 51—62.
• Пашуто В. Т. Реваншисты-псевдоисторики России («Научно-популярная серия АН СССР»). М., 1971.
• Пашуто В. Т. Летописная традиция о «племенных княжениях» и варяжский вопрос, 1973.
• Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В. Пути развития феодализма (Закавказье. Средняя Азия, Русь, Прибалтика). М., 1972.
• Пашуто В. Т. Александр Невский (Серия «ЖЗЛ», вып. 542). М., Молодая гвардия, 1974, 1975.
• Пашуто В. Т., Флоря Б. Н., Хорошкевич А. Л. Древнерусское наследие и исторические судьбы восточного славянства. М., 1982.
• Пашуто В. Т. Русские историки-эмигранты в Европе. М., 1992.
• Пашуто В. Т. Русь. Прибалтика. Папство (Древнейшие государства Восточной Европы, 2008 год). — М.: Русский фонд содействия образованию и науке, 2011. — 688 с.

Летувізацыя

Асноўны артыкул: Летувізацыя

У сваёй манаграфіі «Образование Литовского государства» (Масква, 1959 год) сфальсыфікаваў зьмест ліста вялікага князя Гедзіміна да манахаў-францішканаў Саксоніі. Калі напраўду літоўскі гаспадар ставіў умову і пажаданьне, каб прызначаныя для касьцёлаў у Вільні і Наваградку місіянэры абавязкова ведалі польскую, зэмгальскую і рускую мовы^[1][2], то Пашута — які ў рэчышчы палітыкі летувізацыі сьцьвярджаў летувіскі характар ВКЛ — заявіў, што Гедзімін у гэтым сваім лісьце нібы казаў пра валоданьне «летувіскай, польскай і зэмгальскай мовамі»^[3].