Хаос (касмагонія)

Хао́с (стар.-грэч.: χάος ад χαίνω, «расчыняцца, раскрывацца») — катэгорыя касмагоніі й касмалёгіі, першасны стан Сусьвету, бясформенная сукупнасьць матэрыі й прасторы (у адрозьненьне ад парадку).

Асноўная інфармацыя

Уяўленьні пра эпоху хаосу ўзьнікаюць у выніку разьвіцьця, канкрэтызацыі ўяўленьняў пра мітычны час, асаблівы першапачатковы сакральны пэрыяд, які папярэднічае эмпірычнаму (гістарычнаму) «прафаннаму» часу^[1].

Адным з увасабленьняў хаосу ці самім хаосам часьцей за ўсё зьяўляецца сусьветны акіян, першародныя воды. У многіх старажытных касмаганічных мітах акіян і хаос раўназначныя й неадзьдзельныя адзін ад аднаго^[2].

У побытавым сэнсе хаос разумеецца як бязладзіца, блытаніна, блытаніна. Паняцьце ўзьнікла ад назвы ў старажытнагрэцкай міталёгіі першабытнага стану сьвету, своеасаблівай «неўтаймаванай бездані» (а не хаатычнага стану), зь якой узьніклі першыя бажаствы. Толькі ў раньнехрысьціянскія часы гэтаму слову сталі прыпісваць значэньне бязладзіцы.

У навуцы

У матэматыцы хаос - гэта апэрыядычныя дэтэрмінаваныя паводзіны дынамічнай сыстэмы, надзвычай адчувальныя да пачатковых умоў. Бясконца малое абурэньне межавых умоў хаатычнай дынамічнай сыстэмы прыводзіць да канчатковай зьмены траекторыі ў фазавай прасторы. Вывучаецца матэматычнымі сродкамі тэорыі хаосу.

Паняцьце энтрапіі, якое адначасова характарызуе інфармацыйную ёмістасьць сыстэмы, часта выкарыстоўваецца ў фізіцы й матэматыцы (тэорыя інфармацыі, матэматычная статыстыка) для колькаснага вымярэньня хаатычнасьці (неарганізаванасьці) пэўнай сыстэмы.