Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай (Вялейка)

Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай — помнік гісторыі другой паловы XIX стагодзьдзя (мураўёўка) у Вялейцы. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычным Рынку^[a]. Дзее. Твор архітэктуры расейскай эклектыкі.

Помнік гісторыі
Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай
Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай
Краіна	Беларусь
Места	Вялейка
Каардынаты	54°29′17.21″ пн. ш. 26°54′59.13″ у. д.
Канфэсія	Беларуская праваслаўная царква і праваслаўе
Эпархія	Маладэчанская япархія[d]
Архітэктурны стыль	псэўдарускі стыль[d]
Аўтар праекту	Аляксей Уладзіміравіч Полазаў[d]
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай на мапе Беларусі Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай
Царква Вялебнай Марыі Эгіпецкай на Вікісховішчы

Гісторыя

Царква, 1896 г.

Мураваную царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы) у Вялейцы збудавалі ў 1865 годзе з бласлаўленьня мітрапаліта Ёсіфа (Сямашкі) пры падтрымцы віленскага генэрал-губэрнатара Мураўёва-вешальніка паводле праекту расейскага інжынэра Аляксея Полазава. Фундатарам царквы быў расейскі дваранін, камэргер і сапраўдны стацкі саветнік Апалон Рэдкін. Будаваньне вялося побач з драўлянай царквой Сьвятога Мікалая. Асьвяцілі царкву 4 верасьня 1865 году. Абразы для іканастаса напісаў расейскі мастак Міхаіл Васільеў, прафэсар гістарычнага малярства Санкт-Пецярбурскай акадэміі мастацтваў.

Па Другой сусьветнай вайне царква працягвала дзеяць (тым часам савецкія ўлады зачынілі тутэйшы касьцёл). У 2015 годзе пры царкве адкрыўся «Духоўна-асьветніцкі цэнтар». У 2017 годзе да апсыды прыбудавалі рызьніцы^[1].

Архітэктура

Царква, 1938 г.

Прыклад сынадальнага кірунку эклектычнай царкоўнай архітэктуры Расейскай імпэрыі. Мае 4-часткавую кампазыцыю: прытвор-званіца, трапезная, малітоўная заля з бакавымі прыдзеламі, паўкруглая апсыда. 4-схільны дах цэнтральнага кубападобнага аб’ёму завяршаецца невялікім пяцікупальлем, узьведзеным на 4-граннай плятформе. Гранёны шацёр чацверыковай званіцы над прытворам завяршаецца купалам-цыбулінай. На буйных гранях шатра месьцяцца гадзіньнікі. Лучковы праём галоўнага ўвахода мае выгляд высокага парталу з круглым акном-ружай і кілепадобнай аркай у завяршэньні. Аркавыя фасады бакавых прыдзелаў накрывае кілепадобны дах. Такую ж самую форму атрымалі ліштвы аркавых адзінарных і здвоеных аконных праёмаў. Архітэктурная плястыка, пазычаная з дойлідзтва Маскоўскай дзяржавы: аркатурныя паясы, кілепадобныя аркі, купалы-цыбуліны, прафіляваныя карнізы з сухарыкамі, лапаткі, філёнгі.

Усярэдзіне роўная столь малітоўнай залі спалучаецца з конхавых пакрыцьцём апсыды. Над уваходам хоры з бакавымі ўсходамі^[2].

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1890-я гг.
• 
  1900 г.
• 
  П. Валынцэвіч, 1901 г.
• 
  1905 г.

• 
  10 сакавіка 1917 г.
• 
  1917 г.
• 
  1918 г.
• 
  Б. Бэрман, 1918 г.

• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1918 г.
• 
  1920 г.

• 
  1920-я гг.
• 
  да 1939 г.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Галоўны фасад
• 
  Бакавы фасад

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца 17 верасьня, 33