Цыганскі кароль

«Цыга́нскі каро́ль» — гумарыстычна-сатырычная аповесьць Уладзімера Караткевіча 1958 году, упершыню выдадзеная ў 1961 годзе.

Ня варта блытаць з «Каралём цыганоў» — фільмам.

«Цыганскі кароль»
Жанр:	аповесьць
Аўтар:	Уладзімер Караткевіч
Мова арыгіналу:	беларуская
Год напісаньня:	1958
Публікацыя:	1961 год
Выдавецтва:	Дзяржаўнае выдавецтва БССР[1]
Колькасьць старонак:	71[2]
Носьбіт:	кніга
Папярэдні твор:	«У сьнягах драмае вясна» (1957)
Наступны твор:	«Сівая легенда» (1960)
Электронная вэрсія

Грунтавалася на матэрыялах нарысу Адама Кіркора «Народнасьці Літоўскага Палесься і іхняе жыцьцё», зьмешчанага ў 3-м томе «Жывапіснай Расеі» за 1882 год. Згадвала існаваньне цыганскага «каралеўства» пры канцы XVIII стагодзьдзя на Гарадзеншчыне за часам Вялікага Княства Літоўскага. Улетку 1958 году Ўладзімер Караткевіч настаўнічаў у 8-й школе Воршы (Віцебская вобласьць), калі скончыў напісаньне аповесьці. У 1961 годзе твор выйшаў у 1-м ягоным зборніку прозы «Блакіт і золата дня»^[3].

Дзея

Загонная шляхта Ваўчанецкага разрабавала маёнтак Яноўшчына. Яго ўласьнік Міхал Яноўскі едзе да незнаёмага дзядзькі па кудзелі Якуба Знамяроўскага па дапамогу, каб адбіць маёнтак^[4]. Аднак па прыезьдзе разгортваецца варажнеча між шляхціцам Міхалам Яноўскім і «каралём» Якубам Знамяроўскім зь Ліды, які гуляе ў палацы і недарэчна кіруе^[5]. Мэдыкус, як адна зь дзейных асобаў, заўважае ў творы: «Не краіна, а плод шалёнай фантазіі Бога… Не грамада, а авечы статак. Вось прыпомні мае словы: яшчэ і новае стагодзьдзе не настане, а гэтая гнілая дзяржава зьнікне зь зямлі… I хоць бы дзе агеньчык! Па ўсёй зямлі маўчыць хлоп»^[6]. Якуб Знамяроўскі прылюдна абражае цяжарную Алёну Сьвеціловіч. Каронны судзьдзя зьневажае яе сястру Аглаю. У выніку ўспыхвае народны бунт. Міхал Яноўскі б’ецца за гонар прыгоннай Аглаі з каронным судзьдзёй^[7].