Эгіпецкая рэвалюцыя 2011 году

Эгі́пецкая рэвалю́цыя 2011 го́ду (па-арабску: ثورة ٢٥ يناير‎) — падзеі, якія адбываліся пасьля маштабнага выступленьня 25 студзеня 2011. Паўстаньне ўяўляла сабой збольшага кампанію негвалтоўнага супраціву, якая складалася з сэрыі дэманстрацыяў, маршаў, актаў грамадзянскага непадпарадкаваньня і страйкаў працоўных. Мільёны пратэстоўцаў з розных сацыяльна-эканамічных і рэлігійных слаёў патрабавалі зьвяржэньня рэжыму эгіпецкага прэзыдэнта Хосьні Мубарака.

У Каіры, Александрыі і іншых местах Эгіпту не абышлося без узброеных выступаў пасьля посьпеху суседняй Туніскай рэвалюцыі, якая прывяла да падзеньня шматгадовага рэжыму. 11 лютага, празь некалькі тыдняў рашучых пратэстаў і ціску, Мубарак сышоў з пасады, распусьціўшы свой урад і прызначыўшы вайскоўца, былога кіраўніка Галоўнага дырэктарату выведкі Эгіпту Амара Суляймана віцэ-прэзыдэнтам у спробе прымірыць розныя бакі.

11 лютага Амар Суляйман абвясьціў, што ўлада пераходзіць ад Мубарака ў рукі Вярхоўнае рады Ўзброеных сілаў^[1] Хунта, ачоленая выканаўцам абавязкаў прэзыдэнта Махамадам Хусэйнам Тантаві, 13 лютага абвясьціла пра прыпыненьне дзеяньня канстытуцыі, роспуску абодвух палатаў парлямэнту, а таксама пра свой намер кіраваць дзяржавай да наступных выбараў, якія адбудуцца праз паўгоду.

Хада

Шэсьце ў Каіры, 25 студзеня 2011 г.

• 25 студзеня: Дзень гневу — вечаровы збор некалькіх дзясяткаў тысячаў людзей у цэнтры Каіру з патрабаваньнем неадкладнай адстаўкі кіраўніцтва краіны прывёў да гібелі ў сутычках 2 дэманстрантаў і паліцыянта^[2], затрыманьня звыш 200 асобаў^[3].
• 26 студзеня: хваляваньні ў Каіры і Суэцы(be) — загінуў яшчэ 1 дэманстрант, звыш 800 трапіла пад арышт, некалькі сотняў пацярпела, у Суэцы спалілі паліцэйскі пастарунак і будынак гарадзкой адміністрацыі^[4].
• 28 студзеня: Пятніца гневу (пакутнікаў) — ляўрэата Нобэлеўскай прэміі міру і былога кіраўніка Міжнароднага агенцтва атамнай энэргіі Махамада аль-Барадэі за заклік у Каіры да выхаду на вуліцу^[5] зьмясьцілі пад хатні арышт, тысячы людзей у буйных гарадах патрабавалі адстаўкі прэзыдэнта Хосьні Мубарака, атакавалі мясцовыя аддзяленьні кіроўнай Нацыянальна-дэмакратычнай партыі(en), у Александрыі, Каіры і Суэцы загінула 80 чалавек, падпалілі пастарункі, увялі камэнданцкую гадзіну(en) і вайсковую бранятэхніку, каля 2 тысячаў параненых^[6], у краіне адключылі сотавую сувязь і доступ да сеціва. Хосьні Мубарак абвясьціў аб адстаўцы ўраду^[7].
• 29 студзеня: паліцыя выкарыстала бранятэхніку для разгону дэманстрантаў у цэнтры Каіра, тысячы маніфэстантаў спрабавалі ўзяць прыступам Міністэрства ўнутраных справаў(en), паліцыя Александрыі ўжыла баявыя патроны — загінула 20 чалавек^[8].
• 30 студзеня: з 25 студзеня загінула 150 чалавек, звыш 4 тысячаў атрымалі раненьні, уначы ў Каіры падпалілі будынак падатковай управы і сядзібы кіроўнай партыі. Хосьні Мубарак даручыў былому міністру грамадзянскай авіяцыі(en) Ахмаду Шафіку(en) ўтварыць новы ўрад і прызначыў віцэ-прэзыдэнтам кіраўніка агульнай выведкі(en) Амара Сулеймана^[9].
• 31 студзеня: дзясяткі тысячаў каірцаў занялі цэнтральную плошчу сталіцы, мітынгоўцы выпусьцілі на волю некалькі тысячаў вязьняў, у Эгіпце спынілі чыгуначныя зносіны, зачынілі найбуйнейшы порт(en) краіны ў Александрыі. Новы ўрад прысягнуў Хосьні Мубараку^[10], Амар Сулейман прапанаваў Хосьні Мубараку пайсьці ў адстаўку^[11].
• 1 лютага: Марш мільёнаў — звыш мільёна чалавек на цэнтральнай сталічнай плошчы Вызваленьня (Тахрыр)(en) заявілі, што застануцца на месцы да адстаўкі прэзыдэнта Хосьні Мубарака, зачыніліся банкі, біржа^[12] і ўсе марскія парты^[13]; на Сынаі ў шэсьцях бралі ўдзел 250 тыс. чалавек, у Александрыі — 50 тысячаў^[14].
• 2 лютага: Хосьні Мубарак заявіў, што ня вылучыцца на выбарах у верасьні^[15]. У сутычках дэманстрантаў з прыхільнікамі прэзыдэнта на плошчы Вызваленьня ў Каіры загінула 3 чалавекі, звыш 600 параненыя^[16].
• 3 лютага: у сутычках у Каіры загінула 13 чалавек^[17].

Плошча Вызваленьня ў Каіры, 4 лютага 2011 г.

• 4 лютага: на плошчы Вызваленьня стаяла звыш 1,5 мільёны маніфэстантаў^[18].
• 5 лютага: большасьць мітынгоўцаў пакінула каірскую плошчу Вызваленьня^[19]. Адбыліся пасьпяховыя перамовы віцэ-прэзыдэнта Амара Сулеймана з апазыцыйнымі партыямі^[20].
• 6 лютага: плошча Вызваленьня засталася занятай дэманстрантамі, школы і ВНУ зачыненыя. Хосьні Мубарак адправіў у адстаўку вышэйшы склад кіроўнай партыі^[21].
• 7 лютага: тысячы людзей засталіся на плошчы Вызваленьня, з 25 студзеня забіта 297 чалавек^[22]. Улады абвясьцілі аб намеры стварыць камісію па зьмене канстытуцыі^[23].
• 8 лютага: улады абвясьцілі аб павышэньні заробкаў і пэнсіяў^[24].
• 11 лютага: Хосьні Мубарак падаў у адстаўку і перадаў кіраваньне Вышэйшай радзе ўзброеных сілаў(en)^[25].
• 12 лютага: на каірскай плошчы Вызваленьня засталіся тысячы людзей. Вышэйшая рада Ўзброеных сілаў Эгіпту заявіла аб пакіданьні складу ўраду нязьменным і намеры перадаць уладу новаму грамадзянскаму ўраду ў рамках дэмакратычнага ладу^[26].
• 13 лютага: забастоўка работнікаў Суэцкага канала прывяла да перабою паставак паліва ў Каір^[27], незадаволеныя беспрацоўем людзі вярнуліся на каірскую плошчу Вызваленьня да выкананьня ўсіх абяцаньняў Вышэйшай радай Узброеных сілаў, сотні паліцыянтаў стралялі ў паветра перад будынкам МУС^[28]. Вышэйшая рада Ўзброеных сілаў Эгіпту абвясьціла аб роспуску парлямэнту, прыпыненьні дзеяньня Канстытуцыі(en) і дзейнасьці Канстытуцыйнага суда(en) на 6 месяцаў да прэзыдэнцкіх выбараў(en)^[29].
• 14 лютага: Вышэйшая рада Ўзброеных сілаў стварыла камісію для распрацоўкі новага Асноўнага закону^[30] і забараніла прафсаюзам ладзіць забастоўкі^[31].
• 15 лютага: Вышэйшая рада Ўзброеных сілаў заявіла аб намеры правесьці рэфэрэндум аб Канстытуцыі цягам 2 месяцаў^[32].
• 19 сакавіка: у рэфэрэндуме(en) ўзялі ўдзел 79% выбарцаў, большасьць прагаласавала за папраўкі^[33].

Глядзіце таксама

• Бойня ў Каіры