Ясапіна Турнаграйская

Ясапіна Урбанчыч-Турнаграйская (па-славенску: Josipina Urbančič - Turnograjska, 9 ліпеня 1833, замак Турн каля в. Прэддвор — 1 чэрвеня 1854, Грац) — славенская пісьменьніца, паэтка і кампазытарка.

Ясапіна Турнаграйская
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	9 ліпеня 1833(1833-07-09)[1] Прэддор[d], Славенія
Памерла	1 чэрвеня 1854(1854-06-01)[2][3] (20 гадоў) Грац, Аўстрыйская імпэрыя[1]
Пахаваная	Friedhof St. Leonhard[d][4]
Сужэнец	Лёўра Томан[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	кампазытарка, пісьменьніца, паэтка
Мова	славенская[5]
Ясапіна Турнаграйская ў Вікісховішчы

Біяграфія

Бюст Ясапіны Турнаграйскай у Града Турн.

Нарадзілася ў замку Турн (па-славенску: grad Turn) у Аўстра-Вугорчшыне, потым узяла сабе псэўданім па месцы нараджэньня — Турнаграйская.

Пры адпраўцы свайго першага апавяданьня ў рэдакцыю літаратурнага часопісу Slovenska Bčela яна патлумачыла выбар імя так: «Славянскія сыны імкнуцца паказаць сваю сілу і годнасьць. Чаму славянскія дачкі не могуць мець такога ж жаданьня? Вось чаму я вырашыла паспрабаваць напісаць нешта на сваёй уласнай мяккай мове, і я адважылася адправіць адну гісторыю з маёй калекцыі і прашу Вас ўключыць яго ў публікацыю. Хай маё імя будзе Ясапіна Турнаграйская, так як мой дом - Град Турн».

Яна атрымала адукацыю ад рэпэтытараў Граду Турн, у прыватнасьці, мела веды ў музыцы, рэлігіі, а таксама латыні і італьянскай мове.

Яна сама вывучыла францускую мову. Пасьля 1849 году яе новы выкладчык навучыў яе старажытнагрэцкай, натуральным навукам і гісторыі, з асаблівым акцэнтам на славенскую гісторыю, а таксама гісторыю славянскіх народаў.

Гэта стала каталізатарам для абуджэньня нацыянальнага энтузіязму ў Ясапіне, якая вырашыла стаць пісьменьніцай. У 1850 годзе яна была заручана з Лоўра Томанам, паэтам, які пазьней стаў пасьпяховым адвакатам і ўплывовым палітыкам.

Томан вывучаў права ў Граце і ў час іх працы яны актыўна перапісваліся. Больш за тысячу лістоў захаваліся, некаторыя ўключалі да дваццаці пяці старонак тэксту.

Лісты выклікаюць цікавасьць ня толькі з-за таго, што адлюстроўваюць адносіны і пачуцьці двух закаханых, але і таму што яны даюць важнае разуменьне паўсядзённага жыцьця ў сярэдзіне XIX стагодзядзя на славенскіх землях.

У 1853 годзе яны ажаніліся, і з-за працы Томана яна пераехала на пастаяннае жыхарства ў Грац.

Ясапіна памерла там праз год пасьля шэрагу ўскладненьняў, выкліканых родамі і адзёрам. Ёй быў усяго 21 год.

Творы

Апавяданьні

• Boris, Zora 1852
• Carigrajski Patriarh, Slovenec 1851
• Cesar v Ljubljani, 1850
• Domoljubje, 1850
• Donava, 1854
• Hoja iz Preddvora na Turn, 1850
• Izdajstvo in sprava, Slovenska bčela 1851
• Jelen, 1850
• Jesen, 1850
• Kakor bo božja volja, tako pa bo, 1850
• Katarina, ruska carica
• Lep izgled ljubezni do sovražnikov, 1850
• Marula,1851, Vodnikov spomenik 1859
• Moč vesti, 1851
• Na grobu Prešerna, 1851
• Nedolžnost in sila, Slovenska bčela 1851
• Nepoznani dvobojnik, 1851
• Nesrečen prepir, 1850
• Nikola Zrinji, največji slavjanski vojak, 1851
• Očetova kletev, 1850
• Petelin, 1850
• Poljski rodoljub, 1850
• Pomlad
• Popotnik, 1850
• Povračilo, 1850
• Razvaline Pustiga grada, 1850
• Rožmanova Lenčica, Zora 1852
• Slavljanski mučenik, Slovenska bčela 1851
• Sodba Bretislavova, 1850
• Spitignejev in udova, 1851
• Sprava, 1850
• Svatoboj puščavnik, Slovenska bčela 1851
• Svoboda, 1850
• Svobodoljubna Slavjanka, 1850
• Trdoslav, Zora 1852
• Vilica, 1851
• Vojvoda Ferdinand Brannšveigovski in francozki v vojski vjeti oficirji, 1850
• Zvestoba do smrti, Slovenska bčela 1851

Песьні

• Zmiraj krasna je narava
• Noč na grobu
• Smereka